Δυτική Αφρική: Αναμένοντας τις συνέπειες ενός αναπάντητου τελεσιγράφου

Οι πιθανότητες γενικευμένου πολέμου στη ζώνη του Σαχέλ αυξάνονται όσο οι λαοί της Αφρικής υφαίνουν το σάβανο του Françafrique και του γαλλικού ιμπεριαλισμού

Στις 26 Ιουλίου ανατρέπεται, με στρατιωτικό πραξικόπημα, ο εκλεγμένος, αλλά πολλάκις εμπλεκόμενος σε αρκετές από τις προηγούμενες πραξικοπηματικές εκτροπές στη χώρα, πρόεδρος του Νίγηρα Μοχάμεντ Μπαζούμⁱ. Η νέα εξουσία, ακυρώνει άμεσα τις οικονομικές και εμπορικές συμφωνίες με τη Γαλλία, αξιώνει την εκδίωξη των στρατιωτικών δυνάμεων που διατηρεί στην περιοχή (μέρος των οποίων είχε μεταφερθεί εκεί όταν εκδιώχθηκαν από το Μάλι) ενώ φέρεται να έχει ευρεία λαϊκή υποστήριξη και συνοδεύεται από διαδηλώσεις στις οποίες κυριαρχούν συνθήματα ενάντια στη Γαλλία χωρίς να λείπουν και συνθήματα φιλορωσικού περιεχομένουⁱⁱ.

Αυτό ήταν το 214ο στρατιωτικό πραξικόπημαⁱⁱⁱ που έλαβε χώρα στην αφρικανική ήπειρο και το 5ο που πραγματοποιήθηκε στην ευρύτερη περιοχή της δυτικής Αφρικής τα τελευταία χρόνια, με τον αριθμό να είναι ενδεικτικός του τρόπου που εναλάσσεται η κυβερνητική εξουσία σε μία περιοχή που εδώ και αιώνες λεηλατείται από τις ευρωπαϊκές χώρες και πλέον και τις ΗΠΑ.

Για να κατανοήσουμε όμως το τί συμβαίνει στον Νίγηρα και σε άλλες χώρες της Δυτικής Αφρικής, έχει ιδιαίτερη σημασία να έχουμε στον νου μας, το τί σημαίνουν οι αιώνες αποικιοκρατίας και ιμπεριαλιστικής επέμβασης για τις ζωές των λαών της περιοχής.

Η μετάβαση από την αποικιοκρατία στον ιμπεριαλισμό και το Françafrique

Το Françafrique^iv αποτελεί μία ειρωνική φράση για να αποδόσει συμπυκνωμένα την γαλλική πολιτική στην Αφρική και κατά κύριο λόγο στις πρώην αποικίες της Γαλλίας, τις οποίες συνεχίζει να λεηλατεί πολλαπλά.

Καταλήστευση πρώτων υλών, φτηνά εργατικά χέρια, ταπεινωτικές οικονομικές και εμπορικές συμφωνίες, πολιτιστικός ιμπεριαλισμός που επεκτείνεται στο σύνολο της κοινωνικής ζωής ( όπως θρησκεία και γλώσσα που πολλές φορές διδάσκεται ακόμα στα σχολεία).

Κι αν η εποχή των αποικιών έχει τυπικά τελειώσει, η αντικατάστασή των λευκών Γάλλων (ή Άγγλων ή Πορτογάλων ή Γερμανών ή Βέλγων ή Ολλανδών κοκ) κυρίαρχων με κυβερνήσεις – μαριονέτες συνόδεψε το πέρασμα του πλανήτη στο ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού.

Ο γαλλικός αποικισμός της Αφρικής ξεκίνησε το 1830 με την εισβολή στην Αλγερία. Σταδιακά, κατακτήθηκαν νέα εδάφη στη Βόρεια, Δυτική και Κεντρική Αφρική, καθώς και στον παράκτιο θύλακα της Ανατολικής Αφρικής του Τζιμπουτί, κάνοντας τη Γαλλία τη μεγαλύτερη αποικιακή αυτοκρατορία στην ήπειρο. Μέχρι το 1914, η γαλλική αυτοκρατορία έλεγχε 60 εκατομμύρια ανθρώπους που ζούσαν σε 10.000.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Η Γαλλία διοικούσε τα εδάφη της με δύο διαφορετικούς τρόπους. Τα προτεκτοράτα διατήρησαν μια σχετική αυτονομία και κυβερνήθηκαν έμμεσα από τις υπάρχουσες τοπικές αρχές. Αυτό συνέβη στο Μαρόκο και την Τυνησία. Οι αποικίες στη Δυτική και την Ισημερινή Αφρική διοικούνταν άμεσα, ενώ η Αλγερία απολάμβανε καθεστώς γαλλικού διαμερίσματος.

Ο αποικισμός έγινε με τις σκληρότερες μεθόδους (καταναγκαστική εργασία, απέλαση, λιμοκτονία) και η αντίσταση των λαών και των φυλών της Αφρικής έφερε ακόμα πιο βάρβαρες πολιτικές καταστολής. Ο βιασμός, ο αποκεφαλισμός, το κρέμασμα, η δουλεία, η φωτιά και ο φόνος ήταν μερικές από τις πολυάριθμες φρικαλεότητες που έγιναν σε εκείνους που αντιστάθηκαν.

Στον Νίγηρα η ιστορία κατέγραψε μερικές από τις πιο σκοτεινές σελίδες της γαλλικής αποικιοκρατίας, με εξαφάνιση ολόκληρων χωριών, μαζικές εκτελέσεις αμάχων, βιασμούς, λεηλασίες και απάνθρωπα βασανιστήρια. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και η ανώτατη διοίκηση της Γαλλίας, που έκανε συχνά τα στραβά μάτια σ’ αυτά, αντικατέστησε τους ανώτερους διοικητές, επειδή έδειξαν υπέρμετρη σκληρότητα.

Η περιοχή μπήκε στο γαλλικό έλεγχο το 1900, οπότε και δημιουργήθηκε η «Στρατιωτική Περιοχή του Νίγηρα». Τις επόμενες δύο δεκαετίες, πάντως, ο Νίγηρας φλεγόταν: υπήρξαν πολλές προσπάθειες των ντόπιων να διώξουν τους Γάλλους. Η σημαντικότερη απ’ αυτές ήταν η λεγόμενη «εξέγερση του Κομπκιτάντα» στο νότο, η οποία οργανώθηκε από έναν τυφλό μουσουλμάνο κληρικό, τον Άλφα Σαϊμπού^v.

Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα defacto.gr ο νόμος για τους ιθαγενείς , που ονομάζεται «Le Code de l’indigénat» στα γαλλικά, εκδόθηκε τον Ιούνιο του 1881 και εφαρμόστηκε σε όλες τις γαλλικές αποικίες το 1887. Σε γενικές γραμμές, ο νόμος υπέβαλε, μέσα σε άλλα, τους ντόπιους και τους μετανάστες εργαζόμενους σε καταναγκαστική εργασία, τους στερούσε από τα θεμελιώδη τους δικαιώματα και τους επέβαλε φόρο επί των αποθεματικών τους. Αυτά τα μέτρα είχαν σκοπό να διασφαλίσουν ότι η «καλή αποικιακή τάξη» ήταν πάντα σε ισχύ. 

Το «L’indigénat» διακρίνει δύο κατηγορίες πολιτών: Γάλλους πολίτες (από την ηπειρωτική χώρα) και Γάλλους υπηκόους (αυτόχθονες). Οι Γάλλοι υπήκοοι και οι μετανάστες εργαζόμενοι στερήθηκαν το μεγαλύτερο μέρος της ελευθερίας και των πολιτικών τους δικαιωμάτων. Σε πολιτικό επίπεδο, διατήρησαν μόνο την προσωπική τους κατάσταση.

Καθώς η Αλγερία ήταν γαλλικό τμήμα, ο αλγερινός λαός θα μπορούσε να έχει ιθαγένεια (με πολιτογράφηση) μόνο εάν αποκηρύξει την θρησκευτική του κατάσταση ως μουσουλμανικού. Μόνο μετά το 1919 ήταν δυνατή η πολιτογράφηση για ένα μουσουλμάνο, αλλά έπρεπε να πληρούνται αρκετές προϋποθέσεις όπως είναι να είναι άνω των 25 ετών, να είναι βετεράνος, ιδιοκτήτης εταιρείας ή αξιωματούχος. Αυτό το σύστημα κοινωνικής και νομικής ανισότητας καταργήθηκε το 1946.

Εκτός από την εφαρμογή του «L’indigénat», οι Γάλλοι εκπαίδευσαν επίσης τη νέα αφρικανική γενιά για να προσαρμόσουν τις ανησυχίες τους. Το σχολικό σύστημα στις αποικίες είχε δύο βασικούς στόχους. Ένας από αυτούς ήταν να επιβάλει τον ευρωπαϊκό τρόπο σκέψης και να διαδώσει τον γαλλικό πολιτισμό και τη γλώσσα. Ένα άλλο ήταν να εκπαιδεύσει το τοπικό εργατικό δυναμικό για αποικιακά συμφέροντα.

Ως εκ τούτου, τα γαλλικά ήταν η μόνη γλώσσα που επιτρεπόταν στο σχολείο και η εκπαίδευση για τους αυτόχθονες αποτελούσε πρακτικά έργα για την εκπαίδευση υπαρχόντων μαθημάτων έτοιμων να εξυπηρετήσουν και να τροφοδοτήσουν την οικονομία της Αυτοκρατορίας. Τα εγχειρίδια που απευθύνονταν στην αυτόχθονα εκπαίδευση βασίστηκαν στην ιδεολογία ότι «η Γαλλία σε θεωρεί παιδί της, θέλουμε να είσαι ειλικρινής, καλός και ικανός να γίνεις εξαιρετικός εργάτης».

Χρειάστηκαν δεκαετίες εξεγέρσεων, ένοπλης αντίστασης και πολύμορφων αντιαποικιοκρατικών αγώνων στην Ασία και την Αφρική αλλά και τη μεσολάβηση δύο παγκοσμίων πολέμων μαζί με την ταυτόχρονη ανάγκη για αλλαγή του οικονομικού και πολιτικού μοντέλου καταλήστευσης των περιοχών της Αφρικής, έτσι ώστε να υπογραφούν μετά τα μέσα του 20ου αιώνα τα πρώτα “σύμφωνα” που αναγνώριζαν σχετική ή “απόλυτη” ανεξαρτησία των κρατών της περιοχής.

Στα ίδια σύμφωνα βέβαια υπήρχε σαφής προσδιορισμός του κυρίαρχου ρόλου της Γαλλίας στις μελλοντικές οικονομικές και εμπορικές συμφωνίες, στο πολιτισμικό κομμάτι με τη γαλλική γλώσσα να παραμένει κυρίαρχη, στα σημεία που προεικόνιζαν το ποιος θα είχε το πάνω χέρι στις πολιτικές αποφάσεις αλλά και προνομιακή θέση στις εξαγωγές πρώτων υλών με τον πρώτο λόγο στις τιμές που αυτές θα γινόντουσαν.

Η πιο μόνιμη κληρονομιά της γαλλικής αποικιοκρατίας είναι το φράγκο CFA (Αφρικανική Οικονομική Κοινότητα) – ένα νόμισμα που κάποτε ήταν συνδεδεμένο με το γαλλικό φράγκο και τώρα με το ευρώ. Παρέχει στη Γαλλία νομισματική ηγεμονία σε αρκετά αφρικανικά κράτη, συμπεριλαμβανομένου του Νίγηρα^vi.

Ο γαλλικός ιμπεριαλισμός διαδέχτηκε την αποικιοκρατία την ίδια στιγμή που οι συνθήκες ζωής για τους λαούς της Αφρικής γινόντουσαν όλο και χειρότερες και βρίσκονταν σε αντίστροφη πορεία με αυτές των λαών των πρώην αυτοκρατοριών και των σύγχρονων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Τα μαθηματικά είναι αμείλικτα: Η Γαλλική επικυριαρχία δεν έφυγε ποτέ από τον Νίγηρα

“Καταδείξαμε την αιτία όλων των συμφορών που έχουν συντρίψει τις λεγόμενες αναπτυσσόμενες χώρες. Η αλήθεια όσον αφορά τη βοήθεια, η οποία παρουσιάζεται ως πανάκεια για όλα τα δεινά και που συχνά επαινείται πέραν κάθε λογικής, έχει αποκαλυφθεί. Πολύ λίγες χώρες έχουν κατακλυστεί σε τέτοιο βαθμό από τη βοήθεια κάθε είδους όσο η δική μου. Υποτίθεται πως η βοήθεια συνδράμει την ανάπτυξη αλλά μάταια θ’ αναζητήσει κάποιος σ’ αυτό που αποκαλούνταν κάποτε Άνω Βόλτα το παραμικρό ίχνος ανάπτυξης. Οι άνθρωποι που βρίσκονταν στην εξουσία, είτε από αφέλεια είτε από ταξικό εγωισμό, ούτε μπόρεσαν ούτε θέλησαν ν’ αναλάβουν τον έλεγχο αυτής της εισροής απ’ το εξωτερικό ή να κατανοήσουν το μέγεθός της προκειμένου να τη χρησιμοποιήσουν προς όφελος

των συμφερόντων του λαού μας.

Αναλύοντας έναν πίνακα που δημοσιεύτηκε το 1983 απ’ τη Λέσχη Σαχέλ, ο Jacques Giri στο έργο του με τίτλο Η Αυριανή Υποσαχάρια Αφρική, κατέληξε στο λογικό συμπέρασμα ότι η βοήθεια προς τις συγκεκριμένες χώρες [του Σαχέλ], λόγω της πραγματικής της ουσίας και των υφιστάμενων μηχανισμών, ήταν απλώς βοήθεια για επιβίωση. Τόνισε ότι μονάχα το 30% αυτής της βοήθειας θα επέτρεπε στις χώρες του Σαχέλ να παραμείνουν απλώς ζωντανές.

Σύμφωνα με τον Jacques Giri, η συγκεκριμένη εξωτερική βοήθεια αποσκοπούσε απλώς στη συνέχιση της ανάπτυξης των μη παραγωγικών τομέων, επιβάλλοντας δυσβάσταχτες επιβαρύνσεις στους μικρούς προϋπολογισμούς μας, διαταράσσοντας απόλυτα την ύπαιθρό μας, δημιουργώντας ελλείμματα στο εμπορικό μας ισοζύγιο και, στην πραγματικότητα, επιταχύνοντας την υπερχρέωσή μας. Ιδού λοιπόν ορισμένα τυπικά στοιχεία που περιγράφουν την παλιά κα τάσταση της Άνω Βόλτα: 7 εκατομμύρια κάτοικοι με περισσότερα από 6 εκατομμύρια αγροτών, παιδική θνησιμότητα που έφτανε το 18 %, προσδόκιμο όριο ζωής τα 40 χρόνια, ποσοστό αναλφαβητισμού 98 %, αν αναλφαβητισμός θεωρηθεί η ικανότητα ανάγνωσης, γραφής και ομιλίας μιας γλώσσας, ένας γιατρός ανά 50.000 κατοίκους, 16 % ποσοστό αυτών που λάμβαναν σχολική εκπαίδευση, και τέλος, ακαθάριστο εθνικό προϊόν της τάξης των 53.356 Φράγκων Δυτικής Αφρικής, δηλαδή κάτι περισσότερο από 100 δολ. κατά κεφαλή. Η διάγνωση ήταν προφανώς κάκιστη.

Η πηγή του κακού ήταν πολιτική και, μοιραία,η μοναδική θεραπεία δε μπορεί παρά να είναι επίσης πολιτική”.

Απόσπασμα από ομιλία του Τομά Σανκαρά που Εκφωνήθηκε στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 4 Οχτώβρη του 1984 (Νέα Υόρκη)

Τον Φεβρουάριο του 2022 σε κοινή τους συνάντηση οι ηγέτες της Αφρικής και της Ευρώπης “συμφώνησαν ένα κοινό όραμα για μια ανανεωμένη εταιρική σχέση η οποία θα στοχεύει στην αλληλεγγύη, την ασφάλεια, την ειρήνη και τη βιώσιμη και διαρκή οικονομική ανάπτυξη και ευημερία για τους πολίτες της Αφρικανικής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης τώρα και στο μέλλον”^vii.

Η συμφωνία με εκτενή αναφορά σε “επενδύσεις”, “αναπτυξιακά προγράμματα”, “ασφάλεια” και εμπορικές συμφωνίες επικύρωνε τη στρατιωτική παρουσία χωρών της ΕΕ στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, στη Λιβύη, στο Μαλί, στη Μοζαμβίκη, στον Νίγηρα και στη Σομαλία, ενώ επιβεβαίωνε πως η Δυτική Αφρική αποτελεί τον νούμερο 1 προορισμό επενδύσεων για τα κεφάλαια της ΕΕ^viii.

Πως όμως μεταφράζεται το συγκεκριμένο σύμφωνο σχέσεων αλλά και όλα τα προηγούμενα που εφαρμόστηκαν μεταξύ της ΕΕ και χωρών της Αφρικής;

Η λίστα με τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου, με τα κριτήρια να αφορούν μεταξύ άλλων το ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα, είναι ενδεικτική και σε αυτήν κυριαρχούν συντριπτικά χώρες της υποσαχάριας Αφρικής^ix

Ας δούμε όμως λεπτομέρειες και για τον Νίγηρα ο οποίος είναι από τα φτωχότερα και λιγότερα ανεπτυγμένα κράτη της γης, ωστόσο είναι χώρα-κλειδί σε μια περιοχή-κλειδί.

Από την μία και σύμφωνα με παλιότερη έρευνα της οργάνωσης Save the Children, ο Νίγηρας έχει τον υψηλότερο δείκτη θνησιμότητας παιδιών ηλικίας ως 4 ετών στον κόσμο, ο οποίος προ δεκαετίας άγγιζε τους 112,22 θανάτους παιδιών ανά 1000 γεννήσεις, ενώ πριν δύο δεκαετίες πέρασε από πολυετή λιμό^x, αποτέλεσμα των νεοαποικιακών πολιτικών, της εξάρτησης, των εκβιαστικών δανείων, της διαχείρισής της οικονομίας του από το ΔΝΤ, αλλά και της πιο πρόσφατης δράσης ομάδων τζιχαντιστών^xi.

Περισσότερα από 11.000.000 άνθρωποι ζούνε σε συνθήκες ακραίας φτώχειας^xii ενώ ο αναλφαβητισμός, όπως και στις υπόλοιπες χώρες του Σαχέλ ξεπερνά το 65%. Ακόμα χειρότερα, ο Νίγηρας βρέθηκε στην τελευταία θέση στη σχετική λίστα του δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης τους ΟΗΕ το 2022, που για πρώτη φορά από τη δημιουργία του πριν από περισσότερα από 30 χρόνια, είχε πτώση σε δεκάδες χώρες. Ο δείκτης λαμβάνει υπόψη του το προσδόκιμο ζωής, την εκπαίδευση και το βιοτικό επίπεδο που έχουν οι κάτοικοι μίας χώρας^xiii.

Από την άλλη το ουράνιο, ο χρυσός, το πετρέλαιο και η γεωστρατηγική θέση του τον κάνουν σπουδαίο παίκτη στην περιοχή του Σαχέλ^xiv. Την μεταβατική ζώνη, δηλαδή, μεταξύ της ερήμου Σαχάρας στο βορρά και της σαβάνας του νότου.

Από το 1968 – οκτώ χρόνια μετά την ανεξαρτησία της σημαίας – η εταιρία Αρέβα, νυν Ορανό, κατά 45% κρατική γαλλική εταιρία, παίρνει το ουράνιο του Νίγηρα, με δύο ορυχεία στην περιοχή της ερήμου στο Αρλίτ. Αυτά, όμως, τα δύο ορυχεία αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής ουρανίου της συγκεκριμένης ληστρικής εταιρείας, αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, που χρησιμοποιείται για την παραγωγή της πυρηνικής ενέργειας της Γαλλίας που όχι μόνο παρέχει το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, με την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, αλλά και άλλων κρατών της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και η Γερμανία. Είναι ενδεικτικό πως στον Νίγηρα παράγεται τα τελευταία χρόνια περίπου το 15-30% του ουρανίου που καταναλώνει η Γαλλία για την παραγωγή ενέργειας, το 25% της ΕΕ^xv και το 5% της παγκόσμιας παραγωγής^xvi.

Η παραχώρηση του δικαιώματος εξόρυξης στην Ορανό έχει γίνει με αντάλλαγμα κυρίως δάνεια προς το Νίγηρα, και ευθύνεται, μαζί με την κλιματική αλλαγή, για την καταστροφή που βιώνει η χώρα, αφού έχει εξαντλήσει τους υδάτινους πόρους της περιοχής (θυμίζουμε ότι οι κάτοικοι σε τεράστιο ποσοστό δεν έχουν παροχές νερού) και παράλληλα άφηνε εκατομμύρια τόνους ραδιενεργών αποβλήτων πίσω της, αδιαφορώντας για την καταστροφή που σπέρνει.

Η τελευταία συμφωνία ανανέωσης των δικαιωμάτων της γαλλικής εταιρείας στο ουράνιο του Νίγηρα που της δίνει το “ελεύθερο” της εκμετάλλευσης ως το 2040 (!!!) υπογράφτηκε πριν 3 μόλις μήνες^xvii.

Τέλος είναι σημαντικό να αναφερθεί πως η Γαλλία είναι τέταρτη σε αποθέματα χρυσού στον κόσμο. Κι αυτό γιατί «φυλάσσει» το 90% των αποθεμάτων χρυσού 15 αφρικανικών κρατών, πρώην γαλλικών αποικιών, για τα οποία φυσικά δεν πληρώνει τόκο. Τα κράτη που έχουν εκεί το χρυσό τους, ή που τους κλέβουν το ουράνιο, καλή ώρα, είναι κράτη που δανείζονται με τόκο από τη Γαλλία, και μάλιστα έναντι του χρυσού τους, που βρίσκεται εκεί από το 1945^xviii.

Είναι μόνο η Γαλλία που κάνει μπίζνες στην Αφρική;

Απο την άλλη ο ρωσικοκινέζικος άξονας έχει δείξει επίσης έμπρακτα το ενδιαφέρον του για κερδοφορία από τις χώρες της Αφρικής, κάτι που ερμηνεύει τη στροφή των ηγεσιών τους στο να συμμαχήσουν μαζί του οικονομικά και στρατιωτικά.

Η παρουσία της ρώσικης μισθοφορικής εταιρείας wagner στην αφρικανική ήπειρο, η αντικατάσταση των δυνάμεων της ΕΕ στον πόλεμο κατά των τζιχαντιστών, η εμπλοκή της στο λαθρεμπόριο χρυσού^xix, οι οικονομικές συμφωνίες μεταξύ Ρωσίας και Αφρικανικών χωρών που αυξάνουν τα ποσά που διακινούνται τα τελευταία χρόνια ήταν η βάση για όσα συνέβησαν πριν λίγες ημέρες. Συγκεκριμένα με την ολοκλήρωση της Συνόδου Κορυφής Ρωσίας-Αφρικής που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του Ιουλίου, η Ρωσία η οποία έχει διαγράψει χρέη προς τις αφρικανικές χώρες συνολικού ύψους 23 δισεκατομμυρίων δολαρίων, δεσμεύτηκε για νέες διαγραφές χρεών, για νέα προγράμματα ανάπτυξης, για τη δωρεά μεγάλων ποσοτήτων σιτηρών καθώς και για προνομιακές τιμές σε επόμενες παραγγελίες, καθώς και για τη δημιουργία ενός νέου μόνιμος ρωσοαφρικανικού μηχανισμού ασφάλειας^xx.

Μεγαλύτερη, αλλά χωρίς να περιλαμβάνει τον στρατιωτικό παράγοντα, είναι η παρουσία της Κίνας, η οποία τις τελευταίες δεκαετίες έχει αναπτύξει δεκάδες επενδυτικά πλάνα στην αφρικανική ήπειρο^xxi και έχει μετατραπεί στον νούμερο 1 εμπορικό εταίρο της. Η στρατηγική της επιλογή για “ήπια” και “αναίμακτη” οικονομική παρέμβαση στην περιοχή σε αντίθεση με την καταλήστευση και τις φρικαλεότητες που υπέστη η Αφρική τους τελευταίους αιώνες από τους αποικιοκράτες και τους ιμπεριαλιστές της δύσης, σε συνδυασμό με το σοσιαλιστικό της χαρακτήρα στο παρελθόν που όμως δεν μπορεί να αναιρεί τον σύγχρονο καπιταλιστικό πυρήνα της λειτουργίας της, της έχει δώσει στα μάτια πολλών αφρικανών τον ρόλο της νέας προστάτιδας δύναμης^xxii. Συγκεκριμένα με δικό της κεφάλαιο, εκτός από την έντονη εξορυκτική^xxiii της δραστηριότητα και τις πρόσφατες συμφωνίες της για επενδύσεις στον Νίγηρα^xxiv και σε άλλες χώρες της περιοχής, έχει προχωρήσει στην κατασκευή δρόμων, σιδηροδρομικών δικτύων, σχολείων, κέντρων υγείας και σταδίων, αγωγών και λιμανιών στρατηγικής οικονομικής και κοινωνικής σημασίας κατι που σίγουρα της εξασφαλίζει όλο και πιο πλεονεκτική θέση στο να έχει επιρροή σε κυβερνήσεις χωρών της αφρικής κυρίως σε οικονομικό επίπεδο αφού της παρέχουν πρώτες ύλες – χαλκό, κοβάλτιο, σπάνιες γαίες, χρυσό, ουράνιο-.

Η κατάσταση μετά το πραξικόπημα της 26ης Ιουλίου και το ενδεχόμενο ενός γενικευμένου πολέμου

Με την καθολική εξαθλίωση^xxv που διέπει συνολικά τις χώρες στη ζώνη του Σαχέλ με το 70% του πληθυσμού της Υποσαχάριας Αφρικής να είναι κάτω των τριάντα ετών την ίδια στιγμή που πάνω από το 60% των ανέργων είναι επίσης νέοι, με το ξεζούμισμα των φυσικών πόρων που πραγματοποιείται στην περιοχή και τις αλλεπάλληλες επιθέσεις οργανώσεων τζιχαντιστών, το πραξικόπημα της 26ης Ιουλίου στον Νίγηρα έρχεται να προσθέσει νέα καύσιμη ύλη στη φωτιά που σιγοκαίει στην περιοχή, να αμφισβητήσει την πάλαι ποτέ γαλλική αυτοκρατορία στην τελευταία χώρα που στην ουσία διοικούσε και προστεθεί στη λίστα χωρών της αφρικής που αμφισβητούν έμπρακτα το Δυτικό Ιμπεριαλισμό.

Ήδη από τα προηγούμενα έτη έχουν προηγηθεί αντίστοιχα πραξικοπήματα στη Γουινέα, το Μαλί, την Μπουρκίνα Φάσο και το Τσαντ με αντίστοιχα προτάγματα κατά των νεοαποικιακών ιμπεριαλιστικών παρεμβάσεων κυρίως από ΗΠΑ-Γαλλία αλλά και ΕΕ, πραξικοπήματα που είτε εξαρχής είτε σε δεύτερο χρόνο ήρθαν σε ανοιχτή συνεργασία με τη ρώσικη μισθοφορική οργάνωση Wagner.

Με τα αλλεπάλληλα χτυπήματα που έχει δεχθεί ο λαός του Νίγηρα και με τις γειτονικές χώρες να ακολουθούν αντίστοιχο σχεδιασμό, μεγάλες διαδηλώσεις υπερ του «Εθνικού Συμβουλίου για τη Σωτηρία της Πατρίδας», που προχώρησε στο πραξικόπημα, και ανήμερα της 63ης επετείου της ανεξαρτησίας του Νίγηρα από τη Γαλλία, πραγματοποιήθηκαν στην Νιαμέι -πρωτεύουσα- ακολουθώντας το κάλεσμα του κινήματος M62.

Η Οικονομική Κοινότητα των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS στα αγγλικά, CEDEAO στα γαλλικά), που λειτουργεί υπό τις επιταγές και τις άμεσες εντολές των ΗΠΑ-Γαλλίας είχε αναγγείλει την πιθανότητα στρατιωτικής παρέμβασης στον Νίγηρα από τις χώρες μέλη της, δίνοντας τελεσίγραφο μέχρι χθες το βράδυ της Κυριακής 6 Αυγούστου στην τωρινή διοίκηση της χώρας να αποσυρθεί και να επιστρέψει η ηγεσία στον Μοχάμεντ Μπαζούμ. Την απόφαση αυτή εκτός από τις χώρες, συμμάχους του νέου καθεστώτος στον Νίγηρα, που ουσιαστικά έχουν αποχωρήσει από την κοινότητα (Μπουρκίνα Φάσο, Γουινέα και Μάλι) αμφισβήτησε και η Αλγερία η οποία διεμήνυσε την ενεργή εμπλοκή της στο πλευρό του Νίγηρα σε περίπτωση εισβολής, την ίδια στιγμή που το 4ο πραξικόπημα της τελευταίας τριετίας που δεν μπόρεσε να καταστείλει η κοινότητα δημιουργεί τριγμούς στο εσωτερικό της^xxvi, με αρκετές χώρες να διστάζουν να εισέλθουν ουσιαστικά σε μία πολεμική σύγκρουση.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαφορετική (και πιο ήπια) στάση των ΗΠΑ, οι οποίες αναμένουν τις εξελίξεις με περισσότερη υπομονή σε σχέση με τη στάση της Γαλλίας που χάνει το τελευταίο της προπύργιο στην περιοχή, ενώ και οι δύο χώρες διατηρούν στρατιωτικές δυνάμεις και βάσεις στην περιοχή που προς το παρόν δεν έχουν απομακρυνθεί. Η Γαλλία διατηρεί αεροπορική βάση έξω από την πρωτεύουσα Νιαμέ και 1.500 στρατιώτες. Αντίστοιχα οι ΗΠΑ θέλοντας να έχουν η επιρροή της πάνω στον Νίγηρα και με το πρόσχημα στρατιωτικών παρεμβάσεων έναντι “τρομοκρατικών” ενεργειών, λειτουργούν εκεί μια βάση drone και διατηρούν περισσότερους από 1000 στρατιώτες.

Ταυτόχρονα ήπια θεωρείται προς το παρόν και η στάση της Κίνας και της Ρωσίας, με τη δεύτερη μάλιστα να καταδικάζει επίσημα το πραξικόπημα, ενώ και άλλες χώρες που διατηρούν συμφέροντα στην περιοχή όπως η Τουρκία, αν και δήλωσαν την αντίθεσή τους, αναφέρθηκαν στις ευθύνες της πολιτικής της Γαλλίας και αναμένουν με τη σειρά τους τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες για να δουν το πού και πως θα μπορέσουν να ωφεληθούν.

Στην πρωτεύουσα του Νίγηρα, η τελευταία ημέρα του τελεσιγράφου σημαδεύτηκε από μία συγκέντρωση τουλάχιστον 30000 ανθρώπων σε στάδιο, όπου οι στρατιωτικοί ανακοίνωναν την άρνησή τους να υποχωρήσουν την ίδια στιγμή που το πλήθος φώναζε εκ νέου συνθήματα κατά της Γαλλίας.

Στη χώρα βρίσκονται, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πηγές ήδη αξιωματούχοι (προς το παρόν όχι δυνάμεις) της Wagner για στρατιωτικές συμβουλές στο νέο κυβερνητικό σχήμα, το βράδυ της Κυριακής ο εναέριος χώρος έκλεισε βάσει πληροφοριών για πιθανότητα εισβολής στρατιωτών γειτονικών κρατών^xxvii.

Το τελεσίγραφο έχει λήξει χωρίς άμεσα αντίποινα, εκατοντάδες ευρωπαίοι και βορειοαμερικάνοι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε ακόμα χειρότερες συνθήκες εξαιτίας των κυρώσεων από τη Γαλλία και των χωρών του ECOWAS οι οποίες ανακοίνωσαν νέα έκτακτη σύσκεψη των εκπροσώπων τους, στη Γαλλία η συζήτηση για στρατιωτική επέμβαση παραμένει ανοιχτή και όλα αυτά ενώ οι εστίες έντασης σε όλο τον πλανήτη πολλαπλασιάζονται.

Καρέ ενός ιμπεριαλιστικού πολέμου που γενικεύεται ή αντιιμπεριαλιστικός και αντιαποικιοκρατικός αγώνας;

Κατά την άποψή μας, η ισχύς της μίας παραδοχής δεν μπορεί να αναιρέσει την ισχύ της άλλης. Έχουμε μπροστά μας πολύ συγκεκριμένα δεδομένα, τα οποία όχι μόνο δεν αλληλοαναιρούνται, αλλά μάλλον αλληλοπλέκονται, καθώς μία νέα ιστορική περίοδος για την Αφρική, αλλά και για τον κόσμο, φαίνεται να ξεκινά.

Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός πως η Γαλλία αλλά και ευρύτερα η ΕΕ, μετά από αιώνες αίματος και εκμετάλλευσης, φαίνεται να χάνει την επιρροή της σε μία σειρά από Αφρικανικές χώρες, οι λαοί των οποίων εκφράζουν την οργή τους μέσω εξεγέρσεων αλλά και μέσω της στήριξης σε αντιδυτικά πραξικοπήματα.

Και βάσει αυτού προκύπτει ότι τα γνήσια αντιιμπεριαλιστικά και αντιαποικιοκρατικά αντανακλαστικά των λαών της Αφρικής, μας καλούν για να παλέψουμε στο πλάι τους χωρίς αστερίσκους ή δυτικοθρεμμένες και εκ προνομίων ορμώμενες προσεγγίσεις.

Κάτι που σημαίνει πως το εγχώριο κίνημα οφείλει να είναι προετοιμασμένο για να εναντιωθεί σε οποιαδήποτε σκέψη για επέμβαση χωρών της ΕΕ (και της Ελλάδας που έχει υπογράψει σχετικό σύμφωνο με τη Γαλλία) στην περιοχή. Σήμερα, στην Ελλάδα αλλά και σε όλες τις χώρες της ΕΕ, η διεθνιστική αλληλεγγύη μεταφράζεται σε πάλη για αποτροπή οποιασδήποτε επέμβασης σε Νίγηρα, Μπουρκίνα Φάσο, Μάλι.

Ταυτόχρονα οφείλουμε να λάβουμε σοβαρά υπόψιν πως η έλλειψη επαναστατικών κομμάτων και οργανώσεων και μίας διεθνούς οργάνωσης τους, αλλά και νικηφόρων επαναστάσεων σε άλλες χώρες και άρα ρεαλιστικών εναλλακτικών λύσεων σπρώχνει πολλούς λαούς στην αγκαλιά της Κίνας και της Ρωσίας. Δυνάμεις οι οποίες αν και δεν έχουν ασκήσει επεκτατικη πολιτική στην Αφρική με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν εδώ και έναν αιώνα οι ΗΠΑ, η Γαλλία και άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, δεν μπορούν και δεν θέλουν, λόγω δομής και φύσης της οικονομίας και του κράτους τους να αποτελέσουν μία άλλη, χειραφετητική, κατεύθυνση για τους καταπιεσμένους και εκμεταλλευόμενους λαούς.

Αυτό που, εμφατικά, λείπει είναι μία άλλη εναλλακτική οργάνωσης της οικονομίας και της κοινωνικής ζωής που θα μπορούσε να συνδυάσει διαλεκτικά και να επιτύχει την αποτίναξη της εθνικής και της ταξικής καταπίεσης και εκμετάλλευσης.

Ξέρουμε οπότε ταυτόχρονα πως αυτές τις ημέρες δημιουργείται ένα νέα πεδίο οξυμένης αντιπαράθεσης μεταξύ ΗΠΑ-ΕΕ και Ρωσίας-Κίνας (παρά τις διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό του κάθε πόλου), το οποίο έρχεται να προστεθεί στα ήδη υπάρχοντα (Ουκρανία, Ταϊβάν, Αρκτική, Μέση Ανατολή).

Niger troops saying goodbye to French at Niamey Airport. 🇳🇪 🇫🇷 pic.twitter.com/OuTFesHdFk

— Mahamat M Adam Bechir (@BlazianP) August 7, 2023

 

Τα αδέρφια μας στην Αφρική που διαδηλώνουν ενάντια στο καθεστώς σκλαβιάς και ακραίας φτώχειας που τους έχει επιβληθεί από τη Δύση, σηκώνουν το ανάστημα τους και μοιράζουν χαρά και ελπίδα στους λαούς όλου του κόσμου. Οφείλουμε να σταθούμε στο πλευρό τους, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα τόσο το ασφυκτικό καθεστώς εκβιασμών που δέχονται από τη Γαλλία και την ΕΕ, όσο όμως και την προσπάθεια αστικών, εκμεταλλευτικών, αντιδραστικών δυνάμεων να καπηλευτούν τον αγώνα τους.

Η νέα ρευστή κατάσταση στην Αφρική, για την εξέλιξη της οποίας είναι πολύ νωρίς να μιλήσει κανείς, ωριμάζει και πολλαπλασιάζει (παρά τις ανώριμες υποκειμενικές συνθήκες που αντιμετωπίζει το παγκόσμιο εργατικό κίνημα) τις ήδη υπάρχουσες δυνατότητες που προσφέρει η παγκόσμια κρίση του καπιταλιστικού/ ιμπεριαλιστικού συστήματος, η φτώχεια και οι πόλεμοι που αυτή εξαπλώνει.

Δυνατότητες κατάργησης της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης και της αστικής εξουσίας από την παγκόσμια εργατική τάξη.

Να παλέψουμε για αυτό τον σκοπό, με σεβασμό μπροστά στους λαούς της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής που εδώ και δεκαετίες στέκονται ώμο με ώμο για να υπερασπιστούν την αξιοπρέπειά τους, ακολουθώντας τα λόγια του Τομά Σανκαρά και παραμένοντας “ανοιχτοί σ’ όλες τις επιθυμίες των λαών και τις επαναστάσεις τους, μαθαίνοντας επίσης απ’ τις τρομερές αποτυχίες που οδήγησαν σε πραγματικά θλιβερές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θέλουμε να διατηρήσουμε από κάθε επανάσταση μόνο εκείνη την ουσία της καθαρότητας που μας απαγορεύει να γίνουμε υπηρέτες των πραγματικοτήτων των άλλων”.

ΝΑ ΜΠΕΙ ΤΕΛΟΣ ΣΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑΣ & ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΛΗΣΤΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ, ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ, ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ

ΚΑΜΙΑ ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΕ ΠΙΘΑΝΗ ΓΑΛΛΙΚΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ