Διαρκής Αγώνας | Εισήγηση στην εκδήλωση με τίτλο: “Πανεκπαιδευτικό ταξικό μέτωπο ενάντια στο ν/σ για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια και στην ευρύτερη εκπαιδευτική αναδιάρθρωση” (Νομική Αθήνας, Γενάρης 2024)

I. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ & ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

Προσπαθώντας να ορίσουμε τον ρόλο του πανεπιστημίου θα λέγαμε ότι: Το πανεπιστήμιο πρωτίστως αποτελεί ένα χώρο κοινωνικής αναπαραγωγής, διαρθρωμένο από το κεφάλαιο, με στόχο την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης προς όφελός του, αλλά και την άμεση παραγωγή κέρδους μέσω της έρευνας.

Ο ρόλος, η σημασία κι ο σκοπός των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων σχετίζεται άμεσα με το υπάρχον σύστημα οργάνωσης των παραγωγικών σχέσεων, τον τρόπο διαχείρισης του και τις επακόλουθες κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες που επικρατούν. Στο καπιταλιστικό σύστημα, όπου όλα είναι εμπορεύματα και ο σκοπός είναι η συνεχής άντληση κέρδους, η εκπαίδευση και η έρευνα δεν θα μπορούσαν να αποτελούν εξαίρεση.

Γι’ αυτό και οι διάφορες φάσεις στις οποίες κατατάσσουμε το πανεπιστήμιο είναι φάσεις που εξηγούνται βάσει των ευρύτερων ιστορικών – οικονομικών και πολιτικών συνθηκών. Αναλυτικότερα, μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, το πανεπιστήμιο αλλάζει ριζικά, αφού πλέον παύουν να έχουν πρόσβαση σε αυτό μόνο όσοι προέρχονται από την αστική τάξη και την κοινωνική ελίτ. Σταδιακά η πρόσβαση σε πανεπιστημιακά ιδρύματα αρχίζει να αφορά ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού, καθώς μεταπολεμικά δημιουργούνται ανάγκες για εξειδικευμένο προσωπικό. Αυτό συνδέεται με την επικράτηση του “κενσυανού μοντέλου” διαχείρισης των παραγωγικών δυνάμεων, ενός μοντέλου που επικράτησε ως τις αρχές της δεκαετίας του ‘70 και που αφορά την εθνική πολιτική ρύθμισης μέσω έντονης παρεμβατικότητας του κράτους ειδικά σε θέματα κοινωνικών παροχών (πχ “δημόσια υγεία”, “δημόσια παιδεία”). Επομένως, πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχαμε το “πανεπιστήμιο των ελίτ” και από τη λήξη του Β’ ΠΠ ως τις αρχές του 1970 είχαμε το “πανεπιστήμιο των μαζών”.

Το “Μαζικό Πανεπιστήμιο” όντας ευθυγραμμισμένο με τα πρότυπα της συγκεντρωμένης παραγωγής των εργοστασίων συγκροτούνταν σε πανεπιστημιουπόλεις – συγκροτήματα, στα οποία στεγάζονται οι διάφορες σχολές (κάτι που φαίνεται ακόμα και σήμερα πχ ΕΜΠ, ΕΚΠΑ κ.α). Αυτή η πολεοδομική διαρρύθμιση είχε διττό σκοπό: αφενός την καλύτερη επικοινωνία των ερευνητών και αφετέρου την απομάκρυνση των σχολών από την καρδιά του αστικού ιστού.

Η μορφή των πανεπιστημίων όπως τη γνωρίζουμε σήμερα ουσιαστικά ξεκίνησε να διαμορφώνεται γύρω στις αρχές του 1970, περίοδο κατά την οποία εντοπίζεται μια γενικότερη αλλαγή στην διαχείριση της οικονομικής ζωής, κατά την οποία στη θέση του μέχρι πρότινος “κενσυανού μοντέλου” έρχεται η κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού. Σε ό,τι αφορά, τα πανεπιστήμια, τα εργαστήρια τους, την ίδια την επιστημονική γνώση, αλλά και την εκπαίδευση, εντάσσεται αρχικά η στοχοπροσήλωση στη δημιουργία κέρδους, ενώ στη συνέχεια όσο βαθαίνει αυτή η κατεύθυνση αρχίζουμε να παρατηρούμε την επιχειρηματική λειτουργία των πανεπιστημίων, με ολοένα πιο απόλυτους όρους. Έτσι, στο σήμερα περνάμε στο “επιχειρηματικό πανεπιστήμιο”,στο οποίο η ανώτατη εκπαίδευση στρέφει το ενδιαφέρον της στην κάλυψη των αναγκών των επιχειρήσεων για επαρκώς εκπαιδευμένο και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό.

Επιχειρηματικό πανεπιστήμιο:

Αναλύοντας τον όρο “επιχειρηματικό πανεπιστήμιο”, ουσιαστικά περιγράφουμε την συνθήκη κατά την οποία το Πανεπιστήμιο αποκόπτεται από τον ακαδημαϊκό του χαρακτήρα (“ναός της γνώσης”) και γίνεται ολοένα και πιο φανερά ο τόπος παραγωγής έργου για τις επιχειρήσεις (μέσω έρευνας) και ο τόπος παραγωγής εργατικού δυναμικού για τις ανάγκες του κεφαλαίου και της αγοράς. Παράλληλα, το “επιχειρηματικό πανεπιστήμιο” παράγει γνώση/τεχνογνωσία για τις επιχειρήσεις και λειτουργεί με όρους παραγωγής κέρδους.

II. Η εκπαιδευτική αναδιάρθρωση αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ευρύτερης καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης:

Για να τοποθετήσουμε το νέο νομοσχέδιο στην ιστορική του και πολιτική του διάσταση, θα πρέπει να το δούμε ως μια συνέχεια των προηγούμενων εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων, διατάξεων και νομοσχεδίων μέσω της εκπαιδευτικής αναδιάρθρωσης και της συνολικότερης κατεύθυνσης του κεφαλαίου, το οποίο σε καιρούς γενικευμένης βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης προσπαθεί να βρει παντού νέα πεδία κερδοφορίας. Γι’ αυτό κιόλας, στην Ελλάδα του 2023, σε εποχές βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης από το 2008, αλλά και σε εποχές 4ης βιομηχανικής επανάστασης, σε μια Ελλάδα, προσδεδεμένη πλήρως στον ιμπεριαλιστικό άξονα ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ, η καπιταλιστική αναδιάρθρωση που συντελείται σε όλους τους τομείς της οικονομίας και οι κατευθύνσεις για ιδιωτικοποίηση των πάντων προς όφελος του κεφαλαίου εκφράζονται και στην παιδεία, μέσω της εκπαιδευτικής αναδιάρθρωσης.

Συγκεκριμένα, εντείνει και βαθαίνει η επιχειρηματικοποίση του πανεπιστημίου και η πρόσδεση του με τα συμφέροντα των εταιρειών, αλλά και με τα συμφέροντα της πολεμικής βιομηχανίας και τις ανάγκες της σε νέα τεχνογνωσία, καθώς βρισκόμαστε σε συγκυρίες που οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί οξύνονται κι επομένως η σχέση μεταξύ, από τη μία, ΝΑΤΟ – ΕΕ – στρατού και δημόσιων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, από την άλλη, ενισχύεται κι αναβαθμίζεται διαρκώς.

Η εκπαιδευτική αναδιάρθρωση, που συντελείται, διαμορφώνει μια νέα πανεπιστημιακή πραγματικότητα κατά την οποία υπάρχουν:

• Προγράμματα σπουδών ελεγχόμενα από το κεφάλαιο,
• ταξικοί φραγμοί, Ειδικές Βάσεις Εισαγωγής (ΕΒΕ) για τα σχολεία,
• συμβούλια ιδρύματος (στα οποία θα μπορούν να συμμετέχουν και στελέχη μεγαλοεταιρειών),
• διαγραφές φοιτητ(ρι)ων μετά από ένα ανώτατο όριο σπουδών,
• ιδιωτικά κολέγια,
• πειθαρχικά στις σχολές & συνδικαλιστικές διώξεις
• Πανεπιστημιακή αστυνομία (ΟΠΠΙ),
• κατάργηση άσυλου,
• ερευνητικά για μπάτσους και στρατό.

ΙΙΙ. Το Πανεπιστήμιο ως τόπος παραγωγής εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού και οι ταξικοί φραγμοί στην παιδεία ως τρόπος παραγωγής φθηνού – αναλώσιμου – ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού:

Η κατεύθυνση της αναδιάρθρωσης που συντελείται βαθαίνει ολοένα και περισσότερο τις σχέσεις επιχειρήσεων και πανεπιστημίου, κάνοντας τα πανεπιστήμια μια δεξαμενή καταρτισμένου εργατικού δυναμικού με βάση τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Παράλληλα, το καπιταλιστικό σύστημα έχει συμφέρον να υπάρχει μια στρατιά ανειδίκευτων ανέργων, οι οποίοι θα χρησιμοποιούνται ως φθηνά εργατικά χέρια, όποτε τους έχει ανάγκη το κεφάλαιο. Έτσι η ύπαρξη ταξικών φραγμών στην παιδεία και ειδικότερα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι προαπαιτούμενο για να δημιουργείται κάθε φορά αυτή η “στρατιά ανέργων ή επισφαλώς εργαζόμενων”, την οποία το κεφάλαιο την προορίζει ως ανειδίκευτο και φθηνό εργατικό δυναμικό.

Η “δια βίου μάθηση” από την οπτική της “επιχειρηματικοποίησης”:

Οι εταιρείες διαρκώς επανεξετάζουν και ανανεώνουν τις ανάγκες τους, όσο αναπτύσσονται και νέα τεχνολογικά επιτεύγματα. Αυτό καθιστά την επανακατάρτιση ειδικά τα τελευταία χρόνια, αναγκαία για το κεφάλαιο. Συνήθως, τα αφεντικά δεν θέλουν να βάζουν το κόστος αυτό ως αμειβόμενη εργασία, αλλά διαλέγουν να ανακυκλώνουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα τους εργαζομένους, παίρνοντας νέους απόφοιτους που θα γνωρίζουν καλύτερα το “τι ζητάει η αγορά”, αφού το πανεπιστήμιο (θα) είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτήν. Παράλληλα, στρέφουν τους εργαζόμενους σε έναν αέναο κύκλο κυνηγιού πιστοποιήσεων, σεμιναρίων, μεταπτυχιακών κλπ που η πλειοψηφία αυτών είναι επί πληρωμή. Επομένως, μετακυλίεται το κόστος επανεκπαίδευσης από τα αφεντικά στους εργαζόμενους.

IV. Νόμοι που εντείνουν την επιχειρηματικοποίηση του πανεπιστημίου

Από το 1998 και τη μεταρρύθμιση Αρσένη, μέχρι το νομοσχέδιο της Γιαννάκου το 2005, ή τον νόμο Διαμαντοπούλου το 2011, αλλά και φτάνοντας ως το σήμερα, υπάρχει μια πληθώρα κοινών συνισταμένων:

• οι προσπάθειες κατάργησης του ασύλου,
• η θέσπιση ανώτατων ορίων φοίτησης (2ν, ν+2), μέσω διαγραφών
• οι εξετασιοκεντρικές λογικές στον τρόπο που διαμορφώνεται η εκπαίδευση στα λύκεια, όπως και η ΕΒΕ (ειδική βάση εισαγωγής) σήμερα
• οι αξιολογήσεις μαθητ(ρι)ών κι εκπαιδευτικών στα σχολεία
• οι ταξικοί φραγμοί
• οι επιδιώξεις για αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος και ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων (νομοσχέδιο Γιαννάκου)
• οι προσπάθειες για κατάργηση των δωρεάν συγγραμμάτων
• η επιβολή χορηγών για τη συντήρηση των εργαστηρίων
• η επιβολή διδάκτρων (επίθεση στον δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα της παιδείας)
• η εξίσωση ιδιωτικών κολλεγίων με τα πανεπιστήμια, για να αυξήσουν τα κέρδη τους οι κολλεγιάρχες

Πρόσφατοι Νόμοι για την Παιδεία (ποιοι νόμοι έχουν περάσει τα τελευταία χρόνια?)

1.Νόμος Γαβρόγλου – αρχές Αυγούστου του 2018:

Ο νόμος Γαβρόγλου περιελάμβανε:

• την θεσμοθέτηση διδάκτρων σε όλα τα μεταπτυχιακά, μέτρο το οποίο έως τώρα εφαρμοζόταν σε μικρό αριθμό τμημάτων και σχολών, αλλά με μια νέα πρόσφατη διάταξη (Φθινόπωρο 2022), πάει να περάσει για όλα τα μεταπτυχιακά, καταργώντας οριστικά τα δωρεάν. Παρόλα αυτά, στο ΕΜΠ και σε κάποια ακόμα τμήματα υπάρχουν ακόμα δωρεάν μεταπτυχιακά.
• τη θέσπιση του οικονομικού αυτοδιοίκητου των πανεπιστημίων, η οποία σημαίνει την περαιτέρω εισβολή των εργολαβιών στις σχολές και τις εστίες καθώς και των εταιρειών στα ερευνητικά προγράμματα και τις σπουδές μας.
• τις συγχωνεύσεις και καταργήσεις τμημάτων και σχολών με χαρακτηριστικό παράδειγμα την συγχώνευση των ΤΕΙ σε «Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής» και η δήθεν αναβάθμιση τους σε ΑΕΙ..
• «διετείς κύκλους σπουδών», οι οποίοι διαμορφώθηκαν έπειτα από πρόταση του Υπουργείου Παιδείας με την συνεργασία του Εθνικού Συμβουλίου Εκπαίδευσης και Ανάπτυξης Ανθρωπίνου Δυναμικού (Ε.Σ.Ε.Κ.Α.Α.Δ.), έναν φορέα στον οποίο συμμετέχουν εκπρόσωποι των: Υπουργείο Οικονομικών, Υπουργείο Εργασίας, Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (Σ.Ε.Β.), Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδας, Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου, Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας και Ανθρωπίνου Δυναμικού και Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ.).
• το “προσοντολόγιο” για τους εκπαιδευτικούς, απαξιώνοντας την ισχύ των πτυχίων κι ωθώντας τους σε ένα διαρκές κυνήγι πιστοποιήσεων, βεβαιώσεων, μεταπτυχιακών και σεμιναρίων.
• Διαχωρισμό των σχολών σε υψηλής και χαμηλής ζήτησης με στόχο την υποβάθμιση, την συγχώνευση και την κατάργηση των τμημάτων χαμηλής ζήτησης, ενώ παράλληλα οι σχολές υψηλής ζήτησης θα γίνονται όλο και πιο ανταγωνιστικές και απρόσιτες για τους μαθητές και τις μαθήτριες με χαμηλότερες επιδόσεις.

Τα τελευταία χρόνια, οι ίδιες αυτές κατευθύνσεις έρχονται με τους πρόσφατους νόμους Κεραμέως, αλλά και με το νέο νομοσχέδιο για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια

2.ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΥΛΟΥ – καλοκαίρι 2019

Η κατοχύρωση του Ασύλου, που είναι κατάκτηση της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, καταργήθηκε για ακόμα μια φορά.

3.Νόμος 4777 (νόμος Κεραμέως – Χρυσοχοιδη) -2021

Ένας σημαντικός νόμος που βρήκε και τότε μπροστά του δυναμικές αντιδράσεις της πανεκπαιδευτικής κοινότητας ήταν κι ο νόμος Κεραμέως – Χρυσοχοϊδη ( ή Νόμος 4777) που ψηφίστηκε τον Χειμώνα του 2021. Με αυτόν τον νόμο, πέρασαν οι διαγραφές στα “ν + ν/2” των προβλεπόμενων ετών φοίτησης, τα πειθαρχικά φοιτητ(ρι)ων που αποσκοπούν στην καταστολή και τη στοχοποίηση όσων δρουν συνδικαλιστικά μέσα στις σχολές, οι ΟΠΠΙ (πανεπιστημιακή αστυνομία) και η Ειδική Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ) μέσω της οποίας αποκλείονται δεκάδες χιλιάδες μαθητές από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, κάθε χρόνο.

4.Νόμος Πλαίσιο Κεραμέως – 2022 που περιελάμβανε:

• Διάσπαση προγραμμάτων σπουδών – διάσπαση πτυχίων

Ο απόφοιτος πλέον μπορεί να είναι μια υπερ-εξειδικευμένη ειδικότητα (όπως πχ “στατιστικός βιολόγος”), που με συνδυασμό μαθημάτων από τα 2 τμήματα (πχ μαθηματικό, βιολογία) καταλήγει να έχει γνώσεις εξειδικευμένες (κι όχι σφαιρικές για το αντικείμενο του, αποξενώνεται έτσι από αυτό). Ως αποτέλεσμα, υπάρχει: εξατομίκευση προγράμματος σπουδών, αδυναμία να διεκδικήσεις από κοινού, διασπά τους φοιτητικούς συλλόγους

• Συμβούλια ιδρύματος

αποτελούμενα από εκπρόσωπους του κεφαλαίου (ακόμα και μέλη του ΣΕΒ) που ελέγχουν αν το παραγόμενο ανθρώπινο δυναμικό και η παραγόμενη έρευνα τους είναι χρήσιμη, με στόχο να διαμορφώνουν προγράμματα σπουδών ή και να καταργούν ακόμα και ολόκληρα τμήματα, βάσει κριτηρίων παραγωγικότητας.

V. Εισχώρηση επιχειρηματικών συμφερόντων στα πανεπιστήμια (με στόχο την μείωση του ερευνητικού κόστους)

1. Συμφωνία μεταξύ του ΕΜΠ και του Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (Περιστέρης) για το Επαγγελματικό Διατμηματικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών “Διαχείριση Έργων Υποδομών και Κατασκευών”. (2023). Το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι το πρώτο στο είδος του στην Ελλάδα στο πλαίσιο του νέου θεσμικού πλαισίου για τα πανεπιστήμια και σύμφωνα με τον πρώην Πρύτανη Μπουντουβή, ο οποίος το υπέγραψε, “φιλοδοξεί να γίνει πιλότος παρόμοιων δράσεων που θα κατατείνουν στην αξιοποίηση και συγκράτηση του επιστημονικού δυναμικού σε συνδυασμό με την στελέχωση των επιχειρήσεων, υπηρετώντας την ανάπτυξη της χώρας.” Προπομπός του Προγράμματος ήταν το Μνημόνιο Συναντίληψης και Συνεργασίας μεταξύ ΕΜΠ και Εθνικού Συμβουλίου Βιομηχανίας Υποδομών και Κατασκευών (ΕΣΒΥΚ).

2. Μνημόνιο Συνεργασίας INTRACOM με ΕΜΠ (30/10/2023)

3. Μνημόνιο Συνεργασίας EAB με ΕΜΠ

Στις 12/4/2022, στα γραφεία της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (ΕΑΒ), στην Αθήνα, υπεγράφη Μνημόνιο συνεργασίας με το ΕΜΠ. Ο πρύτανης του ΕΜΠ, Α. Μπουντουβής, σε δηλώσεις του είχε αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «Με το μνημόνιο συνεργασίας τους, ΕΑΒ και ΕΜΠ στοχεύουν στην ένωση δυνάμεων που είναι ωφέλιμη για την ασφάλεια και την άμυνα της χώρας, ενώ υπηρετεί την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία σε ευρύ φάσμα τεχνολογίας και προϊόντων, με επίκεντρο την Αεροναυπηγική και Αεροδιαστημική. Η συνεργασία ΕΑΒ και ΕΜΠ έχει παρελθόν, τόσο στην έρευνα, όσο και την εκπαίδευση των φοιτητών και με την υπογραφή του Μνημονίου τίθεται η βάση για ενίσχυση, επέκταση και συστηματοποίησή της».

4. Μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ ΕΑΒ (Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας), ΑΠΘ, ΔΠΘ και Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Υπογραφή μνημονίου συνεργασίας για την έρευνα, την ανάπτυξη και τη βιομηχανική παραγωγή του πρώτου Αυτόνομου Εναέριου Οχήματος Πολλαπλών Χρήσεων με το όνομα “Αρχύτας” (27/8/2021, στο Υπ. Οικονομικών). Το υπουργείο Οικονομικών, ως κύριος μέτοχος της ΕΑΒ, χρηματοδοτεί το πρόγραμμα, το οποίο αναμένεται, σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση, «να αποφέρει πολλαπλά οφέλη στους εμπλεκόμενους φορείς, στην ελληνική οικονομία, και συνολικά στη χώρα, καθώς πλέον θα την εντάξει ως παραγωγό, σε συστήματα υψηλής τεχνολογίας».

5. Μνημόνια συνεργασίας του ΕΜΠ, του ΔΠΘ και της ΟΠΑ με τον ΣΕΒ (Σύλλογος Ελλήνων Βιομηχάνων)

• ΣΕΒ με ΑΣΟΕΕ (3/11/2021)

Σύμφωνα με το δελτίο τύπου της ίδιας της συμφωνίας “Ενισχύεται η δυνατότητα καλλιέργειας των σύγχρονων δεξιοτήτων, που είναι απαραίτητες για τη ψηφιακή και πράσινη μετάβαση των επιχειρήσεων, αλλά και τη δυνατότητα μετασχηματισμού της, υψηλού επιπέδου, έρευνας που παράγεται στο ΟΠΑ (ΑΣΟΕΕ), σε καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες. Σηματοδοτεί τη συνεργασία σε ένα ευρύ φάσμα δράσεων μεταξύ φορέων που βρίσκονται στην αιχμή της προσπάθειας ψηφιακού μετασχηματισμού της βιομηχανίας, σύνδεσης της παραγωγής με τη γνώση και έρχεται να απαντήσει στις προκλήσεις της εποχής, που επιβάλουν νέους τρόπους συνεργασίας μεταξύ της ακαδημαϊκής κοινότητας και των επιχειρήσεων, με περισσότερη διάδραση και ανταλλαγή πληροφορίας, απόψεων, και εμπειριών. Παράλληλα, τοποθετεί την ανώτατη εκπαίδευση στο επίκεντρο της αναπτυξιακής διαδικασίας στην οικονομία της γνώσης, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την πράσινη μετάβαση, ενώ μπορεί να συμβάλει τα μέγιστα ώστε εκπαίδευση, κατάρτιση, έρευνα και επιχειρήσεις να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.” Η συνεργασία ΟΠΑ-ΣΕΒ περιλαμβάνει εφαρμοσμένα βιομηχανικά διδακτορικά, μεταπτυχιακά, μεταδιδακτορική έρευνα, αλλά και πρακτική άσκηση.

• ΣΕΒ με ΕΜΠ (14/12/2021, γραφεία ΣΕΒ)

Βασικά πεδία ενδιαφέροντος και συνεργασίας: Δικτύωση, πρακτική άσκηση φοιτητών, Γραφεία Μεταφοράς Τεχνολογίας, Κέντρο Ικανοτήτων, υποστήριξη διδακτορικής έρευνας βιομηχανικού ενδιαφέροντος, τεχνοβλαστοί (εταιρείες “spin-off”), Επιμόρφωση και Δια Βίου Μάθηση»

• ΣΕΒ με Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (ΔΠΘ) (Κομοτηνή, 22/2/2022)

6. ΣΕΒ: τα πρώτα βιομηχανικά διδακτορικά του Πανεπιστημίου Πατρών(31/5/2021)

Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του Α’ Κύκλου Βιομηχανικών Διδακτορικών του πιλοτικού προγράμματος “UPatras IQ” που υλοποιεί το  Πανεπιστήμιο Πατρών, με τη στήριξη των ΣΕΒ και ΣΕΒΠΕΔΕ σηματοδοτεί την απαρχή μιας νέας εποχής, στη συνεργασία της ερευνητικής και ακαδημαϊκής κοινότητας με τις επιχειρήσεις στη χώρα μας. [..] Η ανταπόκριση των ελληνικών επιχειρήσεων στην πρόσκληση του Πανεπιστημίου αντανακλά, επίσης, τις αυξημένες ανάγκες τους για εξειδικευμένο προσωπικό, καθώς 1 στις 3 επιχειρήσεις δυσκολεύεται να καλύψει θέσεις εργασίας, με τις κατάλληλες δεξιότητες στην έρευνα και τεχνολογία αιχμής.

Ο Πρόεδρος της ΕΕ του ΣΕΒ κ. Ευθύμιος Βιδάλης, επισημαίνει: “Σήμερα, μια επιχείρηση προκειμένου να σταθεί στο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον οφείλει να επενδύσει στη γνώση, στην καινοτομία και στη νέα γενιά επιστημόνων. Η διαδρομή αυτή για τις επιχειρήσεις προϋποθέτει ένα πολύ καλό σύστημα αλληλεπίδρασης μεταξύ της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας με την οικονομία. Η συστηματική συνεργασία για την εκπόνηση βιομηχανικών διδακτορικών είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για την επίτευξη αυτού του στόχου και γι’ αυτό ο ΣΕΒ στήριξε ενεργά τη σχετική πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Πατρών, στην οποία ανταποκρίθηκαν σημαντικές επιχειρήσεις–μέλη μας.”.

7. ΣΕΒ: ακαδημία AI Minds σε συνεργασία με την SAS σε ΑΕΙ της χώρας

Η ακαδημία AI Minds (μια στρατηγική συνεργασία με την SAS) διαθέτει δωρεάν λογισμικό αιχμής και εκπαιδευτικό υλικό σε μεγάλο αριθμό φοιτητών ώστε να εξοικειωθούν με την τεχνητή νοημοσύνη και την ανάλυση δεδομένων. Το κέντρο αριστείας του ALBA προσφέρει διοικητικές δεξιότητες αιχμής σε νέους εργαζόμενους. Πρόθεση του ΣΕΒ είναι να συνεργαστεί με περισσότερα πανεπιστήμια, ειδικά στην περιφέρεια.

8. Μνημόνιο συνεργασίας του ΕΜΠ με την Samsung -2022

9. Μνημονίου Συνεργασίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ / ΑΣΟΕΕ) με το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών (15/10/2020)

Τα παραδείγματα είναι πολλά. Το βασικό συμπέρασμα όμως είναι ένα και είναι το εξής: Με την εισχώρηση των ιδιωτικών συμφερόντων στα πανεπιστήμια, υπονομεύεται ο “δημόσιος χαρακτήρας” των πανεπιστημίων, αφού γίνονται ένα εργαλείο για την παραγωγή έργου για επιχειρήσεις. Έτσι, τα εργαστήρια “κυνηγάνε” διαρκώς ερευνητικά projects, με στόχο να πάρουν μια χρηματοδότηση από μεγάλες εταιρείες, οι οποίες λειτουργούν ως χορηγοί στα εργαστήρια αυτά, με δεδομένη την ανεπάρκεια της κρατικής χρηματοδότησης. Έτσι, η χρηματοδότηση που προσφέρουν οι ιδιωτικές εταιρείες σε εργαστήρια και καθηγητές μέσω των ερευνητικών, εξαγοράζει στην πραγματικότητα τον έλεγχο των εταιρειών ως προς την μεταβολή των προγραμμάτων σπουδών των προπτυχιακών, αλλά και τη στόχευση του πεδίου έρευνας σύμφωνα με τις ανάγκες τους. Επομένως, όσα εργαστήρια παράγουν αποτελέσματα που είναι επικερδή για τις επιχειρήσεις χρηματοδοτούνται και καταφέρνουν να συντηρήσουν το δυναμικό τους και τον εξοπλισμό που χρειάζονται, ενώ όσα δεν είναι ανταγωνιστικά για την αγορά, κλείνουν, διακόπτονται ή υπολειτουργούν με αμισθί συνήθως εργασία (πχ κοινωνικές επιστήμες). Η έκφανση της επιχειρηματικής λειτουργίας όμως πηγαίνει ακόμη πιο βαθιά με την όλο και περισσότερο αυξανόμενη αμισθί-μαύρη εργασία των ίδιων των φοιτητών μέσα από τις διπλωματικές, τις μεταπτυχιακές ή τις διδακτορικές τους εργασίες. Έτσι βλέπουμε την κεφαλαιοποίηση των σπουδών μας εφόσον μέσα από την δομή των προγραμμάτων μετατρεπόμαστε σε δωρεάν εργαζομένους για τις εταιρείες που αποζητούν να καρπωθούν ερευνητικό έργο. Σε ό,τι αφορά τους ερευνητές, τα υποχρηματοδοτούμενα εργαστήρια των πανεπιστημίων στελεχώνονται από ένα φθηνό, ανασφάλιστο αλλά ταυτόχρονα πολύ καταρτισμένο εργατικό δυναμικό.

VI.

“Το σύστημα διδασκαλίας

είναι η διδασκαλία του συστήματος”

Αρχικά, μια βασική λειτουργία του Πανεπιστημίου είναι η εσωτερίκευση από τους φοιτητές των κοινωνικών και ταξικών κανονικοτήτων της καπιταλιστικής κοινωνίας. Η εντατικοποιήση των σπουδών κανονικοποιεί στο μυαλό του νέου/της νέας και την εντατικοποίηση της εργασίας. Προωθείται ο ανταγωνισμός, ο καριερισμός και η διαρκής προσπάθειας ατομικής ανέλιξης, έννοιες πλήρως αντίθετες με τη διαμόρφωση ταξικής συνείδησης, τη συλλογική διεκδίκηση & την ταξική πάλη. Ταυτόχρονα, τα εξετασιοκεντρικά συστήματα σπουδών και οι διοικητικές αποφάσεις πέρα και έξω από τα αποφασιστικά όργανα των φοιτητ(ρι)ών καλλιεργούν την υποταγή και την υπακοή σε “ανώτερους” και τους κανόνες τους. Συνεπώς, η εντατικοποίηση, οι διαγραφές και τα πειθαρχικά προωθούν την διαμόρφωση ενός πλήρως εντατικοποιημένου εξειδικευμένου και πειθήνιου εργατικού δυναμικού, που όταν μπει στον χώρο εργασίας δεν θα έχει μάθει να διεκδικεί, αλλά να υπακούει.

VII. ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑΛΥΣΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

Πριν το νέο νομοσχέδιο, την κατεύθυνση ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης υπηρετούσαν τα επί πληρωμή προγράμματα δια βίου μάθησης των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων (ΚΕΔΙΒΙΜ) και τα επί πληρωμή μεταπτυχιακά μέσα στα “δημόσια” πανεπιστήμια.

Η υποβάθμιση του δημοσίου δωρεάν χαρακτήρα της εκπαίδευσης, η χρόνια υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση της παιδείας, οι ελλείψεις προσωπικού κι οι ταξικοί φραγμοί στρώνουν το έδαφος για το νέο νομοσχέδιο και για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων.

Αυτή τη στρατηγική των ιδιωτικοποιήσεων, μετά από ακραία υποβάθμιση των δημοσίων κρατικών δομών, την έχουμε δει σε μια σειρά από κοινωνικές παροχές όπως για παράδειγμα στην υγεία, στην ενέργεια, στο νερό, στο ρεύμα και στις μεταφορές (πχ ΟΣΕ).

Μέσω των ιδιωτικοποιήσεων υποβαθμίζεται η αξία της ανθρώπινης ζωής στον βωμό του κέρδους, όπως είδαμε και με το πρόσφατο κρατικό – καπιταλιστικό έγκλημα των Τεμπών. Ένα έγκλημα που οι υπαίτιοι του είναι οι μνημονιακές πολιτικές, οι ιδιωτικοποιήσεις και η καπιταλιστική κερδοφορία.

Παράλληλα, συντελείται η υποβάθμιση των παροχών στις βασικές μας ανάγκες όπως η σίτιση, η στέγαση και οι μεταφορές, με ορίζοντα την μεγιστοποίηση των κερδών των εργολάβων. Οι εργολαβίες αποτελούν ιδιωτικές εταιρείες που μισθώνουν το εκάστοτε πανεπιστήμιο και από τα λεφτά αυτά μόνο ένα ποσοστό αντιστοιχεί στις μισθοδοσίες των εργαζόμενων ενώ όλα τα υπόλοιπα τα κρατάει η ιδιωτική εταιρεία ως υπεραξία / κέρδος. Η ύπαρξη εργολαβιών στο πανεπιστήμιο αποτελεί μνημονιακή δέσμευση κι επομένως, ο εξευρωπαϊσμός του πανεπιστημίου φαίνεται εξόφθαλμα και σε αυτό το κομμάτι.

Κι ενώ η υποχρηματοδότηση της παιδείας, της υγείας και των κοινωνικών παροχών συνεχίζεται με ολοένα πιο επιθετικούς ρυθμούς για την τάξη μας, οι δαπάνες για την καταστολή, για το ΝΑΤΟ και τον στρατό διαρκώς αυξάνονται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το φιάσκο της Πανεπιστημιακής αστυνομίας, περίπτωση κατά την οποία εκατομμύρια κρατικού χρήματος δαπανήθηκαν με πρόφαση την «προστασία» του Πανεπιστημίου.

VIII. Το νέο νομοσχέδιο “Ελεύθερο Πανεπιστήμιο”

Το νέο νομοσχέδιο “Ελεύθερο Πανεπιστήμιο” έρχεται να καλύψει διαχρονικούς στρατηγικούς στόχους του μεγάλου κεφαλαίου, των κυβερνήσεων και της ΕΕ.

Μέσα στον Ιανουάριο του 2024, αναμένεται να κατατεθεί προς ψήφιση το νομοσχέδιο για την παιδεία με τίτλο «Ελεύθερο Πανεπιστήμιο», που αποτελεί μια προσπάθεια παράκαμψης του άρθρου 16 του Συντάγματος και ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων, ως παραρτήματα ξένων ΑΕΙ.

Είναι η περαιτέρω εμπορευματοποίηση της εκπαίδευσης που αποσκοπεί στην δημιουργία νέων και αρκετά κερδοφόρων αγορών, συνδυαστικά και με την προετοιμασία και κατάρτιση ενός υπερεξειδικευμένου και φθηνού εργατικού δυναμικού κομμένο και ραμμένο στις ανάγκες της αγοράς. Διαχρονικά, άλλωστε, οι καπιταλιστές και τα αστικά κόμματα επιδίωκαν να επιβάλλουν δίδακτρα και πολυεθνικές-χορηγούς στα πανεπιστήμια, να εξατομικεύσουν τη μόρφωση του φοιτητή/τριας, δίνοντας όχι πτυχίο, αλλά άθροισμα πιστωτικών μονάδων. Με στόχο τον κατακερματισμό του γνωστικού αντικειμένου και των εργασιακών δικαιωμάτων, άρα και την προώθηση του ανταγωνισμού εντός του εργασιακού κλάδου.

Πώς επηρεάζονται τα δημόσια ΑΕΙ με την ίδρυση ιδιωτικών?

• Αν ιδρυθούν ιδιωτικά Πανεπιστήμια υπάρχει μεγάλος κίνδυνος επιβολής διδάκτρων στα δημόσια Πανεπιστήμια και στα προπτυχιακά (!!) αλλά και κίνδυνος περαιτέρω και ακραίας υποβάθμιση μέχρι και κλείσιμο περιφερειακών Πανεπιστημίων.
• Θα ενταθούν οι ταξικοί αποκλεισμοί με ακόμα λιγότερους εισακτέους ανά τμήμα (με τη βοήθεια και της ΕΒΕ)
• κατατεμαχίζονται τα πτυχία (διασπάται το γνωστικό αντικείμενο και δεν παρέχεται ολόπλευρη γνώση ενός αντικειμένου), ωθούν σε κυνήγι πιστωτικών μονάδων και πιστοποιήσεων και μέσω του ανταγωνισμού συμπιέζονται τα εργασιακά δικαιώματα προς τα κάτω, εξατομικεύοντας κάθε εργαζόμενο. Γι’ αυτό είναι σημαντική η διεκδίκηση ενός πτυχίου ανά γνωστικό αντικείμενο ώστε να εντάσσονται σε αυτό όλα τα επαγγελματικά δικαιώματα και να αποτελεί μοναδική προϋπόθεση για εργασία.

Ενημέρωση: diapyros.net, Δια Πυρός (facebook), @Diarkis_Agonas (twitter/X)

Επικοινωνία: diarkis-agonas@riseup.net (γενικό), da-athens@riseup.net (Αθήνα), da-thess@riseup.net (Θεσσαλονίκη)

Πολιτικοί Χώροι: Μεθώνης 48 (Αθήνα – Εξάρχεια), Γκαρμπολά 12 (Θεσσαλονίκη)

Διαρκής Αγώνας ★ για την ταξική απελευθέρωση