Αναδημοσίευση από την Κίνηση Αναρχικών Κομμουνιστών ”Azadi”/ Πάτρα : συνέντευξη από μια αγωνιζόμενη εκπαιδευτικό
Με αφορμή τον αγώνα των εκπαιδευτικών ενάντια στις αξιολογήσεις, τους αντεργατικούς σχεδιασμούς και τα αντιδραστικά νομοσχέδια των κυρίαρχων, επιλέξαμε ως ομάδα να πάρουμε συνέντευξη από μια αγωνιζόμενη εκπαιδευτικό για την κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στον κλάδο. Η αγωνιζόμενη εκπαιδευτικός μας περιέγραψε όλα όσα συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στα σχολεία και τις επιπτώσεις των αξιολογήσεων για ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα. Παρακάτω ακολουθεί η συνέντευξη.
————————————————————————–
Τι περιλαμβάνει το νομοσχέδιο για τις αξιολογήσεις;
Σε αδρές γραμμές, η αξιολόγηση στην εκπαίδευση χωρίζεται σε δύο πυλώνες: την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας και την ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, καθώς και των μελών του ειδικού εκπαιδευτικού και βοηθητικού προσωπικού (νόμος 4823/ 2021). Συμπληρωματικά, έχει θεσπιστεί ο θεσμός του Ενδοσχολικού Συντονιστή και του Μέντορα.
Ως προς την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας, οι εκπαιδευτικοί καλούνται στην αρχή της σχολικής χρονιάς να χωριστούν σε ομάδες και να επιλέξουν από κάποιους δοσμένους άξονες (π.χ. σχέσεις εκπαιδευτικών-μαθητών). Αφού θέσουν στόχους, πρέπει να υλοποιήσουν δράσεις και να αποτιμήσουν τεκμηριωμένα τα αποτελέσματα. Η έκθεση εσωτερικής αξιολόγησης ελέγχεται από τον/την Σύμβουλο Εκπαίδευσης Παιδαγωγικής Ευθύνης και αποτιμάται σε τετράβαθμη κλίμακα: 1= μη επαρκής λειτουργία έως 4=εξαιρετική λειτουργία.
Όλη αυτή η ανούσια γραφειοκρατική δουλειά επιβαρύνει τους εκπαιδευτικούς με επιπλέον φόρτο εργασίας και δεν έχει κανέναν παιδαγωγικό αντίκτυπο στους μαθητές. Επί του πρακτέου, σε όσες σχολικές μονάδες υλοιποιείται, διότι υπάρχουν πανελλαδικά σχολεία που αναρτούν πανομοιότυπα κείμενα, σύμφωνα με τις αποφάσεις των ομοσπονδιών των εκπαιδευτικών (ΔΟΕ για την πρωτοβάθμια και ΟΛΜΕ για τη δευτεροβάθμια), η αξιολόγηση της σχολικής μονάδας είναι μια μπαρούφα. Γράφονται στο πόδι οι δράσεις που γίνονται ούτως ή άλλως στο σχολείο (ή δράσεις που δεν έγιναν ποτέ…), η περίφημη τεκμηρίωση γίνεται με αυτοσχέδια ερωτηματολόγια, που συχνά δε συμπληρώνονται καν (αν όχι με πιο αυθαίρετο τρόπο), και η ανατροφοδότηση δεν έχει καμία αξία, διότι δεν ανταποκρίνεται στα πραγματικά και επίμονα προβλήματα της εκπαίδευσης: υποχρηματοδότηση, ανεπαρκείς υλικοτεχνικές υποδομές, υποστελέχωση, παρωχημένα προγράμματα σπουδών/σχολικών εγχειριδίων κτλ.
Θεωρώ ότι ο κλάδος έπεσε σε πολύ μεγάλη πλάνη όταν σταμάτησε να πιέζει για καθολική μη εφαρμογή της αξιολόγησης και υπέκυψε στην ψευτοπατέντα των ενιαιών κειμένων που πρότειναν οι ομοσπονδίες. Ήμουν παρούσα στην πολυπληθή συνέλευση του τοπικού Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης το 2022 και θυμάμαι την αποδοκιμασία των μελών όταν ειπώθηκε ότι η ΔΟΕ δε θα στηρίξει την απεργία-αποχή από την αξιολόγηση των σχολικών μονάδων, αλλά την ανάρτηση πανομοιότυπων κειμένων σε όλα τα σχολεία «για να αποδυναμωθεί το σύστημα από μέσα». Άπαξ και παίζεις με τους όρους του συστήματος, το παιχνίδι είναι εξαρχής χαμένο. Και πράγματι, μέσα σε ένα χρόνο, πολλά σχολεία έσπευσαν να διαφοροποιηθούν, θέλοντας και καλά να αναδείξουν το έργο τους, αποδυναμώνοντας περαιτέρω αυτή την ατυχή στρατηγική. Άλλωστε, εξαιτίας των μεγάλων πιέσεων που δέχονται οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία από τους/τις Διευθυντές/τριες και τους Συμβούλους Εκπαίδευσης, που συχνά παίρνουν τη μορφή εκφοβισμού, τα σχολεία που αναρτούν ενιαία κείμενα έχουν μειωθεί.
Το θέμα την ατομικής αξιολόγησης είναι ακόμα πιο ακανθώδες, διότι δημιουργεί συνθήκες ανταγωνισμού με ακόμα πιο ωμούς όρους. Οι εκπαιδευτικοί αξιολογούνται από τον/την Διευθυντή/τρια και τον/τη Σύμβουλο ως προς: Α. το διδακτικό και παιδαγωγικό τους έργο (Α1: γενική και ειδική διδακτική του γνωστικού αντικειμένου και Α2: παιδαγωγικό κλίμα και διαχείριση της τάξης) και Β. την υπηρεσιακή συνέπεια και επάρκεια. Αυτό συνεπάγεται 4 παρακολουθήσεις (δύο από κάθε αξιολογητή) και άπειρη γραφειοκρατική δουλειά (εκθέσεις αυτοαξιολόγησης, τεκμηρίωση προσόντων, σχέδια μαθήματος κτλ.), που παίρνουν μήνες να ολοκληρωθούν. Είναι περιττό, νομίζω, να αναφερθεί ότι ο χρόνος που αφιερώνει ο εκπαιδευτικός στην προετοιμασία αυτής της «παράστασης», διότι περί αυτού πρόκειται, είναι χρόνος που χάνεται από το παιδαγωγικό του έργο, χρόνος που κλέβεται από τους μαθητές. Πέρα από το πόσο υποκειμενικό είναι να κρίνεις το μάθημα του άλλου (υπάρχουν άλλωστε πάρα πολλά κριτήρια και είναι αδύνατο σε 45 λεπτά κάποιος να χρησιμοποιήσει και νέες τεχνολογίες και ομαδοσυνεργατικές πρακτικές και και και…), σκεφτείτε πόσο αυθαίρετο είναι να κρίνεις με βάση δύο στιγμιότυπα μια ζωντανή, πολύμηνη διαδικασία και σχέση, καθώς και να προσπαθήσεις να την αποτυπώσεις με ποσοτικά κριτήρια, όταν είναι αμιγώς ποιοτική. Για να μην αναφέρω το γελοίο της υπόθεσης. Εκπαιδευτικοί που συνήθως δεν κάνουν τίποτα στην τάξη, ετοιμάζουν «παπάδες» και κάνουν πρόβα με τους μαθητές (!) πριν τις παρακολουθήσεις των αξιολογητών, κρίνονται στην τετράβαθμη κλίμακα ως «εξαιρετικοί» και την επόμενη μέρα επιστρέφουν στο τίποτα. Επιεικώς απαράδεκτο, αλλά έτσι αποκαλύπτεται το προφανές: Ότι στόχος της αξιολόγησης δεν είναι η βελτίωση του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου αλλά η χειραγώγηση των εκπαιδευτικών.
Πώς έχει επηρεάσει η αξιολόγηση το κλίμα στα σχολεία;
Το Υπουργείο Παιδείας έχει προειδοποιήσει τους Διευθυντές/Προϊσταμένους ότι αν δεν συμμετάσχουν στην αξιολόγηση, κινδυνεύουν με άμεση αντικατάσταση, χωρίς να μπορούν να διεκδικήσουν θέση στελέχους για 8 χρόνια. Όπως αντιλαμβάνεστε, όταν η προσωπική καριέρα των στελεχών εξαρτάται απ’ την ποδηγέτηση των υφισταμένων, τότε επικρατεί ο νόμος της ζούγκλας. Και πράγματι, σε πολλά σχολεία έχει γίνει ο βίος αβίωτος, καθώς επιδιώκεται με κάθε τρόπο να καμφθεί το ηθικό των εκπαιδευτικών που αντιστέκονται ενάντια στην αξιολόγηση. Όπου υπάρχουν ισχυρά σωματεία, κατά βάση στην Αττική, υπάρχει συλλογική, δυναμική αντίσταση. Αλλά πολλά σωματεία είναι διακοσμητικά, για να μην πω εργοδοτικά, με αποτέλεσμα να μη στηρίζουν έμπρακτα τους εκπαιδευτικούς όταν δέχονται πιέσεις.
Οι πρώτοι που εκβιάστηκαν να συναινέσουν στην ατομική αξιολόγηση είναι οι νεοδιόριστοι εκπαιδευτικοί, που είναι δόκιμοι, και, σύμφωνα με τις απειλές του Υπουργείου, δε θα μονιμοποιηθούν αν δεν αξιολογηθούν. Φέτος κλήθηκαν να αξιολογηθούν και παλιοί εκπαιδευτικοί, με περισσότερα χρόνια προϋπηρεσίας. Εξαρχής ήταν προφανές ότι η αξιολόγηση αφορά όλους τους εκπαιδευτικούς, αλλά, όσο τα πυρά ήταν στραμμένα στους νεοδιόριστους, πολλοί σφύριζαν αδιάφορα. Τώρα που καίγονται και τα δικά τους μπατζάκια, είναι πια αργά. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πανελλαδικά αρκετοί εκπαιδευτικοί που εξακολουθούν να συμμετέχουν στην απεργία-αποχή που έχουν προκηρύξει οι ομοσπονδίες. Το Υπουργείο έχει πάει τη ΔΟΕ και την ΟΛΜΕ επανειλημμένα στα δικαστήρια. Κάθε φορά η απόφαση είναι καταδικαστική και κάθε φορά γίνεται μάχη για να επαναπροκηρυχθεί. Η πιο αγωνιστική στιγμή φέτος ήταν όταν η ΔΟΕ υποχρεώθηκε σε επαναπροκήρυξη, παρότι το Δ.Σ. είχε αποφασίσει το αντίθετο, εξαιτίας των μαζικών αποφάσεων επαναπροκήρυξης στα πρωτοβάθμια σωματεία των εκπαιδευτικών. Είναι καλό να θυμόμαστε ότι η συμμετοχή στα σωματεία μας είναι εξαιρετικά σημαντική και μπορεί να καθορίσει τις εξελίξεις.
Να σημειωθεί ότι η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών είναι μια διαδικασία που επαναλαμβάνεται κάθε δύο χρόνια. Σκεφτείτε τι συνθήκες διαμορφώνει εντός του Συλλόγου Διδασκόντων. Ποιος θα τολμήσει να μιλήσει ελεύθερα και να διαφωνήσει με τον Διευθυντή του, όταν είναι ο αξιολογητής του; Επίσης, το γεγονός ότι είναι μια μονόδρομη διαδικασία, δηλαδή αυτός σε αξιολογεί αλλά εσύ εκείνον όχι, σημαίνει ότι πρέπει να είσαι αρεστός, να υπομένεις αγόγγυστα «χωσίματα» ή προσβολές, να είσαι πειθήνιος, ακόμα και ρουφιάνος αν χρειαστεί, οτιδήποτε, αρκεί να μην του μπεις στο μάτι. Αυτό αποδυναμώνει τον Σύλλογο Διδασκόντων, που ήδη έχει αποδυναμωθεί με τις υπερεξουσίες που έχουν δοθεί στους Διευθυντές τα τελευταία χρόνια. Μεθοδικά, βήμα βήμα, έχουν δημιουργηθεί συνθήκες εξάρτησης, ανταγωνισμού και εκφοβισμού στα σχολεία, που περιορίζουν τις αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες και τη φωνή των εκπαιδευτικών.
Τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στο σχολείο όπου είσαι δασκάλα;
Στο σχολείο που εργάζομαι εγώ φέτος έχουμε βιώσει στο πετσί μας τον εκφοβισμό για την αξιολόγηση. Όσοι επιμένουμε στην απεργία-αποχή έχουμε στοχοποιηθεί από τη Διεύθυνση του σχολείου και τον Σύμβουλο και έχουμε περάσει μαύρες μέρες. Έτσι όμως έχει ατσαλωθεί και η δική μας στάση, διότι πλέον δεν υπερασπιζόμαστε απλά μια απεργία αλλά την ίδια μας την αξιοπρέπεια, ατομική και επαγγελματική. Είναι αυτονόητο ότι, αν είχαμε την έμπρακτη στήριξη των φοβισμένων συναδέλφων μας και του τοπικού σωματείου, που είναι εντελώς ξεπουλημένο, δε θα είχαμε υποστεί ούτε τα μισά από όσα ζήσαμε φέτος.
Τι αντίκτυπο θα έχει στα σχολεία και σε τι θα μετασχηματιστούν;
Αυτό το κλίμα ελέγχου και επιτήρησης αναπόδραστα επηρεάζει το παιδαγωγικό κλίμα στα σχολεία. Εκπαιδευτικοί φοβισμένοι, με σκυμμένο κεφάλι, δίνουν μαθήματα ταπείνωσης και υποχώρησης στους μαθητές. Άλλωστε το επάγγελμα του εκπαιδευτικού έχει απαξιωθεί με πολλούς τρόπους.
Καθώς η χρηματοδότηση των σχολείων μειώνεται, αναζητούνται χορηγίες για να καλυφθούν βασικές υλικοτεχνικές ανάγκες. Εάν, όπως προβλέπεται, συνδεθεί η αξιολόγηση με τη χρηματοδότηση, τότε η κατηγοριοποίηση των σχολείων θα δημιουργήσει συνθήκες μεγάλης ανισότητας. Όχι πως δεν υπάρχουν ήδη, αλλά οι γονείς θα προτιμήσουν να στείλουν τα παιδιά τους στα «καλά» σχολεία, με αποτέλεσμα τα υποβαθμισμένα σχολεία να υποβαθμιστούν ακόμα πιο πολύ. Σύμφωνα με όσα γνωρίζω, πρόκειται για αντιγραφή εκπαιδευτικών πρακτικών που έχουν δοκιμαστεί στο εξωτερικό και έχουν αποτύχει πανηγυρικά. Όταν τα σχολεία λειτουργούν με όρους αγοράς και η προσφορά βασίζεται στη ζήτηση, τότε η παιδεία σταματάει να συνιστά ένα πολύτιμο δημόσιο αγαθό και ευτελίζεται σε εμπόρευμα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε κοινωνικό επίπεδο.
Τέλος, επιστρέφοντας στις ανταγωνιστικές σχέσεις που διαμορφώνονται, θα ήθελα να επισημάνω το κυνήγι πιστοποιητικών αμφιβόλου ποιότητας, με μοναδικό σκοπό τη μοριοδότηση και τον εμπλουτισμό του ατομικού φακέλου κάθε εκπαιδευτικού. Έχει στηθεί ένα προσοδοφόρο εμπόριο στο οποίο συμμετέχουν πανεπιστήμια και διάφοροι άλλοι εκπαιδευτικοί φορείς, προσφέροντας, με το αζημίωτο, εξ αποστάσεως προγράμματα. Αυτή η κατάσταση όχι μόνο ακυρώνει την αξία των πτυχίων μας, όχι μόνο μας πλήττει οικονομικά, αλλά ενισχύει τον ανταγωνισμό μεταξύ των συναδέλφων.
Τι θα μπορούσε να γίνει;
Με δεδομένο ότι το κράτος προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποδομήσει τις σχέσεις που δημιουργούνται και ανθίζουν στα σχολεία μεταξύ συναδέλφων, μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών και μεταξύ μαθητών και μαθητριών, δηλητηριάζοντάς τες με βαθμοθηρία, ανταγωνισμό και την αποδοχή της λογικής του «ξεσκαρταρίσματος», το βάρος πρέπει να πέσει στον αντίποδα: Στη δόμηση σχέσεων αλληλοβοήθειας και αλληλοϋποστήριξης. Δεν αρκεί απλά να απέχουμε από την αξιολόγηση, που δείχνει μεν μια ξεκάθαρη στάση, αλλά από μόνο του είναι μια επιλογή χωρίς μακροχρόνια προοπτική. Πρέπει να δομήσουμε σχέσεις αλληλεγγύης και να ισχυροποιήσουμε τους συλλογικούς μας θεσμούς.
Φανταστείτε πόση διαφορά κάνει ένας ενεργός Σύλλογος Διδασκόντων που λειτουργεί ως ασπίδα όταν στοχοποιούνται συνάδελφοι ή ένα πρωτοβάθμιο σωματείο με ενεργά μέλη, που λαμβάνουν αποφάσεις με απαρτία, αντί να σέρνονται πίσω από ξεπουλημένα Δ.Σ. και ομοσπονδίες, στα οποία συνήθως πρωτοστατούν μέλη της κυβερνώσας παράταξης και άλλες μη αγωνιστικές παρατάξεις. Φανταστείτε πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα αν, με το που ανακοινώθηκαν οι διώξεις των συναδέλφων για τη συνδικαλιστική τους δράση ενάντια στις εξετάσεις PISA, την επόμενη μέρα προκηρυσσόταν απεργία και έκλειναν πανελλαδικά τα σχολεία. Δεν πιστεύω ότι πρόκειται για ουτοπία. Οι εκπαιδευτικοί, στον δημόσιο τομέα πάντα μιλάμε, είναι πολλές χιλιάδες και απολαμβάνουν –ακόμα– μία σχετικά σταθερή και ασφαλή σχέση εργασίας. Δεν έχουν κανέναν λόγο να μην νικήσουν τον φόβο τους. Τα εργαλεία υπάρχουν και μακάρι εννοείται να εμπλουτιστούν. Αν ο συνδικαλισμός ήταν παρωχημένος, πάντως, τότε δεν θα έσερναν στα δικαστήρια λυσσαλέα τα σωματεία μας και συνάδελφους συνδικαλιστές.
Κι όπου οι Σύλλογοι έχουν «αλωθεί» από κομματικές παρατάξεις και τον ωχαδελφισμό των μελών, ποιος μας εμποδίζει να δημιουργήσουμε δικές μας πρωτοβουλίες, από τα κάτω, που θα παρεμβαίνουν στις συνεδριάσεις και στα σχολεία; Τόσο το καλύτερο. Ακόμα κι ένας «μοναχικός καβαλάρης» μπορεί να δημιουργήσει μεγάλη αναστάτωση, όταν ξεμπροστιάζει τους καλοθελητές που εφαρμόζουν τα κυβερνητικά σχέδια για να σώσουν το τομάρι τους. Το λέω αυτό διότι μέχρι στιγμής δεν έχω γνωρίσει ούτε έναν εκπαιδευτικό, ούτε καν δεξιό, που να θεωρεί την αξιολόγηση, όπως έχει νομοθετηθεί, της προκοπής. Αλλά την εφαρμόζουν, εις βάρος των συναδέλφων τους, για να μη χάσουν τη βολή τους. Είναι ευθύνη καθενός και καθεμίας μας να μην αφήσουμε σε χλωρό κλαρί όσους συναινούν στο σχολείο-ναρκοπέδιο που διαμορφώνεται μέρα με τη μέρα. Όλα είναι θέμα αξιοπρέπειας και αγωνιστικής στάσης. Και όλα παίζονται τώρα.
