Δεν παίχτηκε η παρτίδα μας ακόμα | Άλκης Αλκαίος: Αγύριστο κεφάλι, εκφραστής των λαϊκών πόθων και “σπουδαίος ποιητής που παρίστανε τον στιχουργό”

Ο Άλκης Αλκαίος (πραγματικό όνομα Βαγγέλης Λιάρος) γεννήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 1949 στην Κοκκινιά Φιλιατών κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Το όνομά του το πήρε από έναν θείο του, μαχητή του ΕΛΑΣ που σκοτώθηκε 23 χρονών.

Το 1967 δημοσιεύτηκε ένα δοκίμιο που έγραψε ο ποιητής για τον Κώστα Καρυωτάκη με το όνομα “Κώστας Καρυωτάκης: Ο ποιητής που αγαπήθηκε και μισήθηκε”. Όπως λέει και ο ίδιος σε μια επιστολή του προς το Δ.Σ του Συλλόγου Παργινών Αθήνας:

«…Ήταν αρχές του 1967, όταν ο αείμνηστος Αλέξανδρος Μπάγκας, Δήμαρχος Πάργας, με παρουσίασε, μαθητή ακόμα στο γυμνάσιο Πάργας, ως δημιουργό με τα πιο ενθουσιώδη λόγια, στο κατάμεστο χειμωνιάτικο σινεμά, στου “Καρύδη”. Θερμοί συμπαραστάτες ήταν οι αείμνηστοι Νίκος Τσάκας, Πέτρος Γιούργας και ο τότε Νομάρχης Πρεβέζης Θεόδωρος Βγενόπουλος. Θέμα της διάλεξης ήταν ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης και αφορμή η άρνηση των θρησκευτικών αρχών στην Πρέβεζα να τελέσουν μνημόσυνο για έναν αυτόχειρα. Η διάλεξη αυτή έγινε βιβλίο. Και θυμάμαι πόση συγκίνηση ένοιωσα όταν έλαβα ένα γράμμα από το Θάνο Καρυωτάκη, αδελφό του ποιητή, με ύμνους για το βιβλίο. Έτσι ξεκίνησα. Με ένα πεζό για έναν ποιητή. Υπό την αιγίδα του Δήμου Πάργας.»

Τελείωσε το Γυμνάσιο Πάργας και σπούδασε στη Νομική Σχολή τα χρόνια της δικτατορίας.

Συνελήφθη από τη Χούντα εξαιτίας της ενεργούς συμμετοχής του στον αντιδικτατορικό αγώνα όταν και έκρυβε, φρόντιζε και φυγάδευε τους κυνηγημένους στο εξωτερικό. Έμεινε κρατούμενος για πέντε μήνες πρώτα στην Μπουμπουλίνας και μετά στο ΕΑΤ-ΕΣΑ περνώντας φρικτά βασανιστήρια. Σύμφωνα με μαρτυρίες και στοιχεία της εποχής, είχε εμπλακεί στην πρώτη απόπειρα δραπέτευσης του Αλέκου Παναγούλη από τη φυλακή, όπου βρισκόταν μετά την αποτυχημένη προσπάθεια δολοφονίας του Γιώργου Παπαδόπουλου. Εξαιτίας των βασανιστηρίων που υπέστη αντιμετώπισε σοβαρά νευρολογικά και κινητικά προβλήματα. Κάποια στιγμή, ταξίδεψε στο εξωτερικό προκειμένου να υποβληθεί σε μία ειδική επέμβαση, η οποία, όμως, δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Όσο περνούσαν τα χρόνια ήταν αναγκασμένος να περνά τις ημέρες του κλεισμένος σ’ ένα σπίτι και για μεγάλα χρονικά διαστήματα ήταν καθηλωμένος στο κρεβάτι, κατάσταση που έγινε σχεδόν μόνιμη μετά το 1984. 

“Δεν γούσταρε να τον βλέπουν δημόσια σε κοινωνικές εκδηλώσεις και να νιώθει ότι προκαλεί οίκτο”. Αξίζει να τονιστεί και πάλι αυτή η άτυπη “ομερτά” την οποία είχαν συμφωνήσει οι ελάχιστοι που τον γνώριζαν προσωπικά και δεν αποκάλυψαν ποτέ τίποτα δημοσίως για την κατάστασή του όσο ζούσε, παρόλο που ο ίδιος δεν τους το είχε ποτέ απαγορεύσει. Έτσι, ετράφησαν θρύλοι και μύθοι σχετικά με τον Αλκαίο που αφορούσαν ακόμα και για το αν είναι υπαρκτό πρόσωπο.

Η ζωή τον έφερε ξανά μπροστά στους βασανιστές του σε δύο περιπτώσεις. Τον ένα τον συνάντησε στην Ευελπίδων, έξω από μια αίθουσα δικαστηρίου. Ήταν αστυνομικός. Ο Άλκης τον γνώρισε αμέσως. Του λέει “Με θυμάσαι;” Ο άλλος δεν τον κατάλαβε. “Κάτι μου θυμίζεις αλλά δεν είμαι σίγουρος. Μήπως υπηρετήσαμε μαζί φαντάροι;”. Ο Άλκης χαμογέλασε και του είπε: “Έχεις δίκιο. Μαζί υπηρετήσαμε. Μόνο που εσύ ήσουν από πάνω και εγώ από κάτω”.

Το 1974 εντάσσεται στο ΚΚΕ.

Η στιχουργική του και ποιητική του σταδιοδρομία άρχισε το 1977, όταν ο Θάνος Μικρούτσικος διάβασε ένα ποίημά του στον “Ριζοσπάστη”. Η γνωριμία του και η πρώτη συνεργασία με τον Θάνο Μικρούτσικο το 1978 στο δίσκο “Τραγούδια της λευτεριάς” με το τραγούδι “Φλεβάρης 1848” άφησε το στίγμα του στο ελληνικό τραγούδι. Το 1980, “Η μπαλάντα ενός φιλήσυχου” συμπεριλαμβάνεται στο δίσκο “Δελτίο Καιρού” της Μαρίας Δημητριάδη σε μουσική του Θάνου Μικρούτσικου. Δύο χρόνια αργότερα, το 1982, ήρθε ο δίσκος “Εμπάργκο” όπου ο στιχουργός υπογράφει όλους τους στίχους. Ο δίσκος αυτός είναι μια μεγάλη σφραγίδα εγγύησης του ποιητή στην ελληνική δισκογραφία και μία από τις πιο σημαντικές δουλειές, που έβγαλε στην επιφάνεια τραγούδια όπως “Το κακόηθες μελάνωμα”, την “Πιρόγα” κ.ά. Το 1983 βγαίνει η μόνη ποιητική συλλογή του “Εμπάργκο-Ποιήματα” από τις εκδόσεις ΕΤ.ΝΕ.Μ της οποίας ιδρυτής είναι ο Θάνος Μικρούτσικος.

Το 1996 βγαίνει ο δίσκος “Στου αιώνα την παράγκα” με τα 8 από τα 14 τραγούδια σε στίχους του ποιητή, όπου ανάμεσά τους βρίσκονται διάφορα αριστουργήματα: “Σαν πλανόδιο τσίρκο”, “Ρόζα”, “Πάντα γελαστοί” (Ισαάκ, Σολωμού και Μαρίνου μαρτύρων), “Πατησίων και παραμυθιού γωνία”, “Για μια Ντολόρες”. Έπειτα κάνει διάφορες μικρές συμμετοχές σε δίσκους: “Αύριο” (1996), “13000 μέρες” (1998), “Ο Θάνος Μικρούτσικος τραγουδά Θάνο Μικρούτσικο” (1998) κ.ά. Το 1999 συνεργάζεται με το Μάριο Τόκα όπου δημιουργούν έναν πολύ πετυχημένο δίσκο, το “Εντελβάϊς”, όπου ερμηνεύει ο Δημήτρης Μητροπάνος και που υπογράφει ο ποιητής όλους τους στίχους.

Έπειτα συμμετέχει χωρίς να κάνει ποτέ ολοκληρωτική δουλειά μέχρι το 2006 όπου βγαίνει ο δίσκος “Υπέροχα μονάχοι” με τα καινούργια του ποιήματα σε μελοποίηση του Θάνου Μικρούτσικου. Ένα χρόνο αργότερα, βγαίνει και ο δίσκος “Οι τροβαδούροι της καρδιάς μου” όπου όλοι οι στίχοι είναι δικοί του και που αποτελείται από πλήθος καλλιτεχνών: Μιλτιάδης Πασχαλίδης, Βασίλης Καζούλης, Βαγγέλης Γερμανός, Χάρης & Πάνος Κατσιμίχας, Φίλιππος Πλιάτσικας, Νίκος Πορτοκάλογλου, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Σωκράτης Μάλαμας, Διονύσης Τσακνής, Ασπασία Στρατηγού, Μπάμπης Στόκας, Νίκος Ζούδιαρης, Αρλέτα, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Χρήστος Θηβαίος, Δημήτρης Ζερβουδάκης,Μιχάλης Κουμπιός, Γιώργος Νταλάρας. Η επόμενη ολοκληρωμένη δουλειά του είναι το 2009 με τον δίσκο “Ουράνια τόξα κυνηγώ” με μουσική του Βασίλη Παπακωνσταντίνου.

Ο Άλκης Αλκαίος πέθανε την Δευτέρα 10 Δεκεμβρίου του 2012 από μετάσταση στο συκώτι.

Ο Άλκης Αλκαίος κατάφερε να παντρέψει με το ιδιαίτερο και κοινωνικά γειωμένο ύφος και τρόπο του, την παράδοση με έναν αιχμηρό πολιτικό και ταξικό στίχο. Κατάφερε, όντας σάρκα από τη σάρκα του, με ευκολία να σκύβει στα προβλήματα του λαού, να αφουγκράζεται την καθημερινότητα, τις αγωνίες και τις ανάγκες του. Υπηρετώντας και εκφράζοντάς τα, τα επέστρεφε και συνεχίζει μέχρι και τις μέρες να τα επιστρέφει μέσα στα σπίτια και στις κοινωνικές εκδηλώσεις, επεξεργασμένα απλά, ως μηνύματα από τον λαό για τον λαό, ως αποτυπώση της ίδιας της κοινωνικής ζωής και της ταξικής πάλης. Με τους στίχους του να βρίσκονται στα στόματα εκατομμυρίων ανθρώπων, ο ίδιος επέλεξε συνειδητά να μη γίνει ευρύτερα γνωστό το πρόσωπό του, αρνούμενος τις πολλές φωτογραφίες και συνεντεύξεις, καθώς πίστευε πως ό,τι έχει να προσφέρει στον κόσμο το προσφέρει μέσα από την ποιητική του έμπνευση. “Ήταν ένας σπουδαίος ποιητής που παρίστανε τον στιχουργό” έλεγε ο Θάνος Μικρούτσικος για τον στενό του φίλο, Άλκη Αλκαίο.

Η μοναδική του τηλεοπτική συνέντευξη: